Từ điển từ ngữ tiếng Nhật "Fusuma"

Cửa trượt - Vách ngăn giữa 2 phòng: "Fusuma"

Phòng của Nhật thường phân chia không gian rộng tùy theo nhu cầu. Có thể tổ chức yến tiệc trong không gian rộng rãi nhưng cũng có thể chia nhỏ không gian rộng lớn đó thành các phòng riêng.
Và cái mà người ta dùng khi muốn phân chia không gian trong ngôi nhà Nhật đó chính là "Fusuma - cửa trượt". Fusuma được sử dụng lúc thì như là bức tường giữa các phòng, lúc thì được dùng như một cánh cửa trượt và tùy thuộc vào mục đích sử dụng mà thậm chí có khi nó trở thành một phần trang trí của căn phòng. Ở bài viết này tôi xin được giải thích chi tiết về Fusuma.

Lịch sử hình thành của Fusuma

Nhà của Nhật trước thế kỉ thứ 7 trong cấu trúc không có sự phân phòng mà khi cần thiết họ chỉ phân chia không gian sinh hoạt bằng các tấm bình phong. Tuy nhiên, bình phong lại không ngăn được giá lạnh. Vì vậy, họ đã nghĩ ra một công cụ kéo căng tấm vải ra với bộ khung bằng gỗ, đây chính là nguyên bản đầu tiên của Fusuma. Và loại fusuma được đặc biệt sử dụng tại phòng ngủ được gọi là "Fusuma Shoji"
Khi giấy in hoa Karakami du nhập từ Trung Quốc vào Nhật Bản thì người ta đã sử dụng loại giấy này thay cho các tấm vải và tên gọi "Fusuma Shoji" cũng được chuyển thành "Karakami shoji". Lúc đầu, người ta sử dụng nó chỉ với mục đích phân chia phòng nhưng vào thế kỉ thứ 12 khi mà loại fusuma được làm từ tranh Emaki có thể đóng vào mở ra được thì cửa trượt Fusuma được sử dụng ở thời kỳ đó.
Các bức họa vẽ trang trí trên fusuma được gọi là Yamato-e, là những bức tranh lấy chủ đề về con người và thiên nhiên bốn mùa của Nhật Bản. Fusuma xuất hiện trong các ngôi nhà thông thường của Nhật là từ thế kỉ 20. Vào thời kỳ này, số lượng nhà có phòng kiểu Nhật và kiểu Tây Âu tăng lên nhiều nên fusuma dùng để phân chia phòng cũng được coi trọng.

Cấu tạo và chủng loại của fusuma

Fusuma là loại khung mắt cáo bằng gỗ được dán nhiều lớp giấy washi chồng lên nhau, cuối cùng sẽ căng và dán ở cả mặt giấy Fusuma ngoài cùng. Giấy để dán phủ vào khung có rất nhiều chủng loại khác nhau như loại gồm giấy và vải dệt, có loại có tranh hay họa tiết, cũng có loại giấy trơn không hoa văn hay loại có màu sắc.
Với loại giấy trơn thì ta có thể thêm vào tranh và thư pháp vào đó. Ngoài ra, khung gỗ tùy thuộc vào chủng loại gỗ, sơn bóng, màu sắc và độ dày có thể khác nhau. Hơn nữa, bộ phận tay nắm để kéo cửa thì không chỉ nguyên liệu mà còn có thể chọn các hình thù khác nhau như hình tròn, hình bầu dục, hình góc cạnh hay hình động vật, thực vật. Tùy vào cách kết hợp khác nhau mà bạn sẽ cảm nhận thấy căn phòng khác nhau nên có thể tận hưởng nhìn ngắm fusuma như là vật trang trí của căn phòng.

Hãy cùng ngắm nhìn bức tranh vẽ trên cửa trượt - Fusumae

Wabisabi - Tính thẩm mĩ từ những điều tự nhiên nhất - được trải rộng trên một trang giấy và thế giới hào nhoáng sang trọng được thể hiện trên các fusumae thực sự là một tác phẩm nghệ thuật. Fusumae còn được gọi là "Shohekiga" và cho đến ngày nay đã in dấu của rất nhiều các họa sĩ Nhật Bản.
Ở Kyoto có các bức tranh Fusumae ở cung điện Ninomaru ở lâu đài Nijō, Viện Jukō chùa Daitoku-ji, chùa Nanzen-ji, Viện Chishakuin và chùa Daigo-ji đều rất nổi tiếng.
Ngoài ra, ở chùa Kenninji và viện Shōren-in còn có tranh fusumae thể hiện nghệ thuật đương đại và chính bởi tính mới mẻ đó mà nó cũng đã trở thành địa điểm tham quan mới.
Hơn nữa, tại chùa Tōshōdai-ji ở Nara cũng có fusumae được vẽ bởi Kaii Higashiyama - một họa sĩ Nhật Bản tiêu biểu của thế kỉ 20. Nếu bạn có dịp đi thăm đền chùa và thành trì ở Nhật Bản thì nhất định bạn đừng bở lỡ cơ hội ngắm nhìn các Fusumae ở những nơi này nhé.

All pictures from PIXTA