สารานุกรมคำญี่ปุ่น「โดมะ」

ตามที่เป็นที่ทราบกันดีทั่วโลก ที่ญี่ปุ่นมีธรรมเนียมในการถอดรองเท้าก่อนเข้าบ้าน

ว่ากันว่าที่ที่ญี่ปุ่นต้องถอดรองเท้าก็เพราะว่า ที่ญี่ปุ่นมีฝนตกค่อนข้างบ่อยครั้ง ถ้าหากใส่รองเท้าที่เปียกปอนมาเข้าบ้าน ก็จะทำให้เลอะเทอะ ซึ่งจะถอดและใส่รองเท้าที่เก็งคัง (บริเวณประตูหน้าบ้าน) และสิ่งที่อยู่ระหว่างเก็งคังกับพื้นที่ในบ้านก็คือโดมะค่ะ

หลายคนน่าจะรู้จักเก็งคังแล้ว แต่คงมีน้อยคนที่จะเคยได้ยินคำว่าโดมะ วันนี้เราจะมาแนะนำให้ทราบกันโดยละเอียดค่ะว่าโดมะคืออะไร

「โดมะ」คืออะไร?

โดมะ ถ้าดูจากความหมายของตัวคันจิ จะหมายถึง 「พื้นที่ที่เป็นดิน」ส่วนใหญ่จะมีอยู่ในอาคารบ้านเรือนของญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม ซึ่งตามชื่อของมัน ก็จะนำดินมาอัดให้แข็ง ทำให้เป็นพื้นที่เก็งคังที่ขยายให้กว้างขึ้น มีความหมายเหมือนอยู่กึ่งกลางระหว่างในบ้านและนอกบ้าน พูดง่าย ๆ ก็คือ「พื้นที่นอกบ้านที่ทำให้เป็นเหมือนในบ้าน」

「โดมะ」มีไว้ทำอะไร?

ในสมัยก่อน ที่โดมะจะมีเตาที่เรียกว่าคามาโดะ(※1) และต้องออกไปนอกบ้านเพื่อตักน้ำจากบ่อน้ำ หรือหุงหาอาหาร ทำให้โดมะถูกใช้แทนห้องครัว ไม่เพียงแต่ความสะดวกสบายเท่านั้น แต่พื้นของโดมะไม่มีผุกร่อน และยังไม่ไวไฟอีกด้วย เรื่องความปลอดภัยจึงไม่เป็นสองรองใครด้วยเช่นกัน

นอกจากนี้ยังเป็นพื้นที่สำหรับทำงานของเกษตรกร ชาวประมงและช่างไม้ด้วย เพราะความคิดที่ว่า「ถ้าทำในบ้านจะเลอะเทอะ」「ถ้าทำนอกบ้านก็มีแสงสว่างหรืออากาศที่ไม่แน่นอน」ทำให้โดมะเหมาะสมที่จะทำงานที่สุด แถมยังดีตรงที่ทำความสะอาด จัดการกับเศษขยะหรือผงฝุ่นได้ง่ายด้วย

※1……คามาโดะ:　อุปกรณ์ที่ใช้จุดไฟ แล้วเอาหม้อหรือภาชนะอื่น ๆ วาง

「โดมะ」ในปัจจุบันล่ะ?

ในปัจจุบัน ที่พักอาศัยทั่วไปได้พัฒนาไปในแบบตะวันตก ทำให้มีบ้านที่มีโดมะลดน้อยลง ถ้าอยากจะเห็นโดมะ จะต้องไปตามบ้านหรือร้านค้าเก่าแก่

แต่ในระยะหลัง ๆ นี้ มีคนที่คิดจะสร้างโดมะในบ้านตัวเองเพิ่มขึ้นมา โดยมีหลายวัตถุประสงค์ ทั้งการใช้ทำงาน ใช้จอดจักรยาน เป็นต้น

นักท่องเที่ยวหาดู「โดมะ」ได้ที่ไหน？

photo by Pixta
เพื่อน ๆ คิดอยากจะลองไปดูโดมะของจริงกันบ้างหรือยังคะ?

แนะนำให้เพื่อน ๆ ไปดูได้ที่「นิฮงมิงกะเอ็น」(Nihon Minka-En) ซึ่งอยู่ที่เมืองคาวาซากิ จังหวัดคานากาวะ ที่นี่มีบ้านเมืองแบบเก่าเมื่อ 200～300 ปีมาแล้ว สามารถเดินดูโดมะที่ถูกใช้งานจริง ๆ ในสมัยก่อนได้ด้วยค่ะ นอกเหนือจากภาษาญี่ปุ่นและภาษาอังกฤษ ที่นี่ยังรองรับภาษาต่างชาติที่หลากหลายอีกด้วย นักท่องเที่ยวไม่ต้องกังวลว่าจะสื่อสารไม่ได้เลยค่ะ นิฮงมิงกะเอ็นแห่งนี้ ใช้เวลาเดินทาง 21 นาทีจากชินจูกุด้วยรถไฟสาย Odakyu Line เมื่อมาถึงสถานีใกล้เคียงแล้วเดินต่ออีก 13 นาทีก็ถึงค่ะ ลองไปกันดูนะคะ

「โดมะ」สถาปัตยกรรมของญี่ปุ่นแบบดั้งเดิมที่เปี่ยมไปด้วยภูมิปัญญา ซึ่งยังสามารถสัมผัสสไตล์การใช้ชีวิตของชาวญี่ปุ่นในสมัยก่อนได้แม้ในปัจจุบัน

บทความที่เกี่ยวข้อง：เพลิดเพลินกับทิวทัศน์ของญี่ปุ่นในสมัยก่อนที่รอบล้อมด้วยธรรมชาติ「Nihon Minka-en」