มิฟุเนะ มัตสึริ ประเพณีแห่เรือตำนานพันปี ณ อาราชิยามะ จังหวัดเกียวโต (Arashiyama, Kyoto)

เชื่อว่าเพื่อนๆ ชาวไทยที่มาเที่ยวญี่ปุ่นนั้น มีไม่น้อยที่มาเยือนจังหวัดเกียวโตเพื่อซึมซับความเป็นเมืองมรดกโลก มนตร์ขลังที่เก่าแก่ และประวัติศาสตร์ชาติญี่ปุ่นที่น่าหลงใหล และมักจะต้องไม่พลาดงานเทศกาลต่างๆ ที่จัดขึ้นตลอดทั้งปีอย่างแน่นอน

ในวันนี้เราก็จะมาแนะนำอีกหนึ่งเทศกาลส่งท้ายฤดูใบไม้ผลิ ต้อนรับฤดูร้อน แบบฉบับท่ามกลางธรรมชาติที่สวยงามและสดชื่น กับงานประเพณีแห่เรือ "มิฟุเนะ มัตสึริ" กันครับ

ความเป็นมาของมิฟุเนะ มัตสึริ

ประเทศไทยเรามีประเพณีแห่เรือที่สืบทอดมาจากอดีต โดยที่เกี่ยวโยงกับราชวงศ์ ซึ่งในญี่ปุ่นที่จังหวัดเกียวโตนี้ ก็น่าสนใจที่ประเพณีแห่เรือของพวกเขานั้น ก็มีความเกี่ยวโยงกับราชวงศ์เช่นเดียวกันครับ

นับจากสมัยเฮอัน หรือราว 1 พันปีที่แล้ว ช่วงที่มีการเปลี่ยนเมืองหลวงจากนารา มาเป็นเมืองเกียวโต ในช่วงนั้นองค์จักรพรรดิก็จะมีการเสด็จประพาสไปเยี่ยมเยียนราษฎรตามพื้นที่ต่างๆ รอบเมืองหลวง ซึ่งเมืองอาราชิยามะก็เป็นหนึ่งในที่หมายของพระองค์ ฉะนั้นแล้ว เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองต้อนรับองค์จักรพรรดิ พร้อมกับบวงสรวงเทพเจ้าที่ปกปักรักษาธรรมชาติแห่งนี้ งานประเพณีแห่เรือ มิฟุเนะ มัตสึริ จึงได้ถือกำเนิดขึ้นนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

แต่สำหรับงานมิฟุเนะ มัตสึริ ในยุคปัจจุบันนั้น เพิ่งริเริ่มจัดเป็นธรรมเนียมปฏิบัติทุกปีเมื่อยุคโชวะ (ราว 60 ปีที่ผ่านมา) นี่เอง แต่ก็เป็นการจัดงานประเพณีที่ตั้งใจให้ใกล้เคียงกับประวัติศาสตร์จริงมากที่สุด โดยจะจัดในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ที่ 3 ของทุกเดือนพฤษภาคม ที่มักจะเป็นรอยต่อระหว่างฤดูใบไม้ผลิ กับฤดูร้อนของญี่ปุ่น ซึ่งอากาศจะเริ่มอบอุ่นขึ้นพอดิบพอดี

งานมิฟุเนะ มัตสึริ ในปัจจุบัน

งานมิฟุเนะ มัตสึริ ในปัจจุบันจัดโดยสมาคมอนุรักษ์อาราชิยามะ (Arashiyama Hoshokai) จะเริ่มต้นด้วยการบวงสรวงเทพเจ้าที่ศาลเจ้าคุรุมะซากิ (Kurumazaki Shrine) ที่อยู่ไม่ไกลจากแม่น้ำคัทสึระ บริเวณใกล้สะพานโทเก็ทสึเคียว หรือก็คือสะพานใหญ่ข้ามแม่น้ำที่โดดเด่นที่สุดในเมืองอาราชิยามะนั่นเอง จากนั้นก็จะมีขบวนแห่ "เซย์ โชนะกง" นักกวีหญิงในราชสำนักสมัยเฮอัน ซึ่งเปรียบเสมือนตัวแทนในงานประเพณีนี้ โดยจะมีสุภาพสตรีที่ได้รับคัดเลือกประจำปีนั้นๆ แต่งกายด้วยกิโมโนอย่างดีที่หนาถึง 12 ชั้น (เรียกว่า จูนิฮิโตเอะ) รับบทบาทแทนตัวเซย์ โชนะกง อีกทั้งยังมีผู้ร่วมขบวนที่แต่งกายด้วยชุดโบราณ แทนบทบาทของนักกวี และนักดนตรีอีกมากมายด้วย

ก่อนที่จะเริ่มขบวนแห่เรือนั้น จะมีพิธีการบวงสรวงเทพเจ้าที่บริเวณริมฝั่งแม่น้ำด้วยถังสาเกขนาดใหญ่ และการสวดมนตร์บูชาโดยนักบวช ซึ่งเป็นงานที่ข้าราชการท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมด้วย หลังจากนั้น เหล่าผู้ร่วมขบวนแห่ในชุดโบราณสีสันสดใส ก็จะเดินทางขึ้นขบวนเรือ

โดยปกติแล้ว ขบวนเรือในงานนี้จะมีทั้งสิ้น 20 ลำ แต่จะมี 3 ลำที่เป็นเรือเอกของขบวน ตามชื่องานมิฟุเนะที่แปลว่า "เรือ 3 ลำ" ซึ่งเรือ 3 ลำนี้ จะสื่อถึง 3 สิ่ง ได้แก่ "วากะ" งานกวีญี่ปุ่น, "คันชิ" งานกวีที่รับมาจากประเทศจีน และ "โซกาคุ" นาฏศิลป์ญี่ปุ่นโบราณ

โดยลำแรกที่ตัวแทนของ เซย์ โชนะกง นั่งอยู่นั้น จะมีการลอยพัดกระดาษที่สร้างจากวัสดุธรรมชาติลงสู่แม่น้ำเพื่อเป็นการบูชาเทพเจ้า ส่วนเรือหัวนก จะเป็นลำรวมนักกวี จะมีการรำพัดพร้อมกับร่ายบทกวีเก่าแก่อย่างไพเราะ ส่วนอีกลำที่เป็นหัวมังกร ก็จะเป็นการแสดงดนตรีญี่ปุ่นโบราณที่เปี่ยมไปด้วยมนตร์ขลัง และการร่ายรำของนักแสดง ที่เราอาจจะคุ้ยเคยกับการรับชมจากบนเวทีตามเทศกาลหรือในโรงละคร แต่งานนี้เราจะได้ชมพวกเขาแสดงบนเรือที่แล่นอยู่กลางแม่น้ำเลยทีเดียว

ขบวนเรือจะล่องไปตามลำน้ำจนถึงจุดราวกั้นก่อนถึงสะพานโทเก็ทสึเคียว แล้วจะวกทวนน้ำกลับมาทางหุบเขา เพื่อนำเสนอความสวยงามนี้ให้ผู้คนทั้งริมสองฝั่งแม่น้ำได้ชมกันอย่างใกล้ชิดทุกมุม โดยการแห่เรือจะใช้เวลาทั้งสิ้นราว 2 ชั่วโมง

แม้ว่าประเพณีแห่เรือมิฟุเนะ มัตสึริ ในปี 2018 จะผ่านพ้นไปแล้ว แต่งานนี้ก็ยังคงมีจัดขึ้นทุกปี โดยในปีหน้านั้น จะจัดขึ้นในวันอาทิตย์ที่ 19 พฤษภาคม 2019 หากใครมาเยือนจังหวัดเกียวโตในช่วงเดือนพฤษภาคมแล้วล่ะก็ ห้ามพลาดมาชมความสวยงามของงานมิฟุเนะ มัตสึริ นะครับ

โดยเราสามารถร่วมชมงานแห่เรือนี้ได้จากหลายจุด ตั้งแต่จากสะพานโทเก็ทสึเคียว หรือตามถนนริมฝั่งแม่น้ำทั้งสองฝั่ง ไปจนถึงสามารถเช่าเรือพายเพื่อชมความสวยงามของขบวนเรืออย่างใกล้ชิดก็สามารถทำได้เช่นเดียวกันครับ (ค่าเช่า 1,400 เยนต่อ 1 ชั่วโมง เรือ 1 ลำสามารถนั่งได้มากสุด 3 คน)

เว็บไซต์ทางการของงานมิฟุเนะ มัตสึริ

ความร่วมมือในการเก็บข้อมูลโดย : สมาคมอนุรักษ์อาราชิยามะ (Arashiyama Hoshokai)

โทเก็ตสึเคียว

สำหรับใครที่อยากรู้จักกับเมืองอาราชิยามะให้มากขึ้น สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่

เส้นทางชมวิวซากะ และอาราชิยามะที่คนเกียวโตเจ้าถิ่นแนะนำ