ค้นหาเสน่ห์เฉพาะตัวของญี่ปุ่นที่คากาวะ! ตระเวนดูงานอาร์ตและแวะคาเฟ่บนเกาะเมกิจิมะ

เอกลักษณ์ของญี่ปุ่นคืออะไรนะ?

อยากถามแฟนๆ ประเทศญี่ปุ่นทุกคนว่า ถ้าพูดถึงเอกลักษณ์ของญี่ปุ่นจะนึกถึงอะไร? อนิเมะ? นิกายเซ็น? วัฒนธรรม? ความคาวาอี้? อุปกรณ์ไฮเทคอย่างที่พบในห้องน้ำ? หรือการบริการลูกค้าแบบโอโมเตะนาชิ?

ไม่ว่าอันไหนก็เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของญี่ปุ่นใช่มั้ย ในที่นี่ อาจเพิ่มงานเทศกาลศิลปะร่วมสมัยที่จัดบนเกาะเล็กๆ หรือในหมู่บ้านเกษตรกรอย่าง Setouchi Triennale (เทศกาลศิลปะนานาชาติเซโตะอุจิ) ที่จังหวัดคากาวะและโอคายามะ กับ Echigo-Tsumari Art Triennale ในจังหวัดนีกาตะ เป็นอีกหนึ่งเอกลักษณ์ของญี่ปุ่นก็ได้

ปลายเดือนมิถุนายน 2019 ผู้เขียนและผู้เกี่ยวข้องกับ Cool Japan Strategy ซึ่งสำรวจและเผยแพร่เสน่ห์ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของญี่ปุ่นได้เดินทางไปเกาะเมกิจิมะ (Megijima) ในจังหวัดคากาวะซึ่งเป็นหนึ่งในสถานที่จัดงานเทศกาล Setouchi Triennale (*)

บทความนี้ขอแนะนำเสน่ห์เฉพาะตัวที่ค้นพบบนเกาะเมกิจิมะแห่งนี้

* บทความนี้มีรูปภาพตอนไปเก็บข้อมูลอีกครั้งเมื่อเดือนสิงหาคม 2019 รวมอยู่ด้วย

เกาะเมกิจิมะ หนึ่งในสถานที่จัดงาน Setouchi Triennale

Terrace Winds โดย Yasuyoshi Sugiura (ผลงานในงานเทศกาล Setouchi Triennale 2019)

Setouchi Triennale เป็นงานเทศกาลที่จัดขึ้นทุก 3 ปีตั้งแต่ปี 2010 โดยมีแนวคิดริเริ่มว่า "อยากทำให้เกาะต่างๆ ในเขตทะเลในเซโตะที่ประชากรเริ่มลดน้อยลงมีความคึกคักมากขึ้น" จึงจัดแสดงผลงานศิลปะต่างๆ บน 12 เกาะ 2 ท่าเรือ

หนึ่งในสถานที่จัดงานเทศกาลนี้คือเกาะเมกิจิมะ เกาะนี้เป็นเกาะเล็กๆ มีประชากรไม่ถึง 150 คน แต่มีชายหาดที่สวยงามและอยู่ใกล้ท่าเรือทาคามัตสึ (Takamatsu Port) เพียง 20 นาทีโดยเรือเฟอร์รี่ ในฤดูร้อนที่นี่จะคึกคักไปด้วยนักท่องเที่ยว

บนเกาะนี้มีถ้ำที่เล่ากันว่าเป็นที่อาศัยของยักษ์ในนิทานโบราณเรื่อง "โมโมทาโร่" จึงมีอีกชื่อว่า "เกาะยักษ์หรือโอนิกาชิมะ (Onigashima)"

เสน่ห์เฉพาะตัว 3 สิ่งบนเกาะเมกิจิมะ

บนเกาะที่มีผู้คนมากมายเดินทางมาเพราะงานเทศกาล Setouchi Triennale จึงมีคาเฟ่และเกสต์เฮาส์สวยๆ เปิดให้บริการ

บทความนี้ขอแนะนำเสน่ห์เฉพาะตัวบนเกาะเมกิจิมะที่ผู้เขียนค้นพบผ่านคาเฟ่ที่ไปและงานศิลปะ 2 ชิ้น สถานที่เหล่านี้ล้วนทำให้สัมผัสถึงความใส่ใจเรื่อง "การรักษาและให้ความสำคัญกับสิ่งเก่าไปพร้อมกับการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ"

1. ย้อนเวลากลับไปหาญี่ปุ่นเมื่อหลายสิบปีก่อน ที่คาเฟ่ Onigashima Club (โอนิกาชิมะคลับ)

คาเฟ่ Onigashima Club (*) เปิดให้บริการเมื่อเดือนเมษายนปี 2019 โดยคู่สามีภรรยามิชิมะ มิสึฮารุและมิชิมะ เคโกะซึ่งมีบ้านเกิดอยู่ในเมืองทาคามัตสึ จังหวัดคากาวะ

* คาเฟ่ Onigashima Club ไม่ใช่อาคารภายในงานเทศกาล Setouchi Triennale

คู่สามีภรรยามิชิมะเริ่มเปิดคาเฟ่แห่งนี้ หลังจากคุณมิสึฮารุผู้เป็นสามีเกษียณงานเมื่ออายุ 60 ปี ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่รู้กันว่ามีสังคมผู้สูงอายุมากที่สุดในโลก แต่ก็มีผู้สูงอายุหลายคนที่ยังมีหัวใจท้าทายอยู่เต็มเปี่ยม คู่สามีภรรยามิชิมะก็เป็นหนึ่งในนั้น

ด้วยความคิดที่ "อยากสร้างสถานที่ซึ่งชาวเกาะและผู้มาเยือนมาพูดคุยกันได้" จึงเปิด คาเฟ่ Onigashima Club ขึ้น ช่างเป็นท่าทีทัศนคติที่ยอดเยี่ยมมากว่า เพราะมีอายุมากแล้วนี่เอง จึงต้องท้าทายทำในสิ่งที่อยากทำ!

สิ่งที่คาเฟ่ Onigashima Club ใส่ใจเป็นพิเศษคือบรรยากาศภายในร้านที่มีกลิ่นอายเรโทร คุณอัตสึโกะชอบสะสมของเก่าจึงมีของสะสมอย่างกล่องดนตรีเก่า เครื่องเล่นจานเสียง อุปกรณ์ชงชา และของแอนทีคอื่นๆ อัดแน่นภายในร้าน

ภายในร้านยังมีดากาชิ (ขนมญี่ปุ่นดั้งเดิม) ราคาถูกมากมาย เด็กญี่ปุ่นเมื่อหลายสิบปีก่อนจะกำเงินมาซื้อขนมที่ร้านดากาชิในเมือง เมื่ออยู่ในโอนิกาชิมะคลับแล้วอาจรู้สึกเหมือนได้ย้อนเวลากลับไปญี่ปุ่นเมื่อหลายสิบปีก่อนก็ได้

ในวันอากาศร้อนขอแนะนำน้ำเอนไซม์ผลไม้ซึ่งใช้บลูเบอร์รี่ที่ปลูกบนเกาะเมกิจิมะ (ราคารวมภาษี 600 เยน) เสิร์ฟคู่กับขนมรูปแมวน่ารัก

ในฤดูหนาวขอแนะนำกาแฟสดแบบออร์แกนิค (ราคารวมภาษี 600 เยน, สั่งกลับบ้าน 400 เยน) ที่โดดเด่นด้วยรสชาติที่สดชื่น โดยทางร้านใช้เครื่องชงกาแฟแบบเฟรนช์เพรส (French press) ที่แทบไม่เห็นจากร้านอื่นในการชง

คาเฟ่ Onigashima Club ใส่ใจกับสิ่งแวดล้อมโลก จึงใช้หลอดกระดาษและแก้วกระดาษในกรณีซื้อกลับบ้าน หลายปีที่ผ่านมาขยะพลาสติกในทะเลเป็นปัญหาใหญ่ แม้แต่ในจังหวัดคากาวะซึ่งเป็นที่ตั้งของเกาะเมงิจิก็มีกิจกรรมอาสาสมัครเก็บขยะในทะเล

"ถ้าคิดแค่กำไร ก็ไม่คุ้มที่จะทำหรอกนะ" คู่สามีภรรยามิชิมะกล่าวด้วยรอยยิ้ม ท่าทีทัศนคติในการรับมือกับปัญหาสิ่งแวดล้อมอย่างกระตือรือร้นของทั้งคู่ก็ยอมเยี่ยมเช่นกัน

คาเฟ่ Onigashima Club เปิดวันเสาร์ 9:00 - 21:30 น. วันอาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์ 9:00 - 16:30 น. ก่อนไปเช็คเวลาให้ดีนะครับ

โอนิกาชิมะ คลับ

424 เมกิโจ เมืองทากามัตสึ จังหวัดคางาวะ 760-0092

2. ทำชีวิตประจำวันให้สนุก! กับโครงการ "ร้านเล็กๆ บนเกาะ"

โครงการ "ร้านเล็กๆ บนเกาะ"

ในชีวิตประจำวันของคนญี่ปุ่นมีอุปกรณ์ที่มีเอกลักษณ์มากมาย เช่น ห้องน้ำไฮเทค

อุปกรณ์ไฮเทคที่ตอบสนองความสะดวกสบายแบบนี้ถือเป็นเอกลักษณ์ของญี่ปุ่นเช่นกัน แต่การจัดการสิ่งต่างๆ ด้วยหัวใจขี้เล่นที่ "สร้างความสนุกในชีวิตประจำวัน ด้วยการประยุกต์ใช้ของเก่าและของที่มีอยู่" ก็อาจเป็นอีกหนึ่งความโดดเด่นของญี่ปุ่น

งานเทศกาล Setouchi Triennale มีผลงานศิลปะน่าสนใจมากมายที่เป็นประโยชน์ต่อชีวิตของผู้คนบนเกาะ หนึ่งในนั้นคือโครงการ "ร้านเล็กๆ บนเกาะ" เป็นการนำอาคารร้างที่เคยเป็นโรงแรมมาใช้ใหม่และจัดแสดงผลงานศิลปะ 8 ชิ้น

ตัวอาคารเป็นคอนกรีตเก่าๆ อาจดูไม่น่าสนใจ แต่พอเข้าไปข้างในแล้ว...

ผลงาน Laundry (เครื่องซักผ้า) โดย Leandro Erlich

รูปด้านบนคือผลงานชื่อ Laundry (เครื่องซักผ้า) มองแวบแรกคงคิดว่าเป็นแค่เครื่องซักผ้าหยอดเหรียญธรรมดา แต่ความจริงนี่คือ "ภาพ" เครื่องซักผ้าหมุน ฝั่งตรงข้ามมีเครื่องซักผ้าแบบเดียวกันที่เป็นของจริงใช้ซักเสื้อผ้าได้จริงด้วย

สิ่งที่เรามองเห็นคือภาพที่สมองตีความและแก้ไขจากข้อมูลที่ได้จาการมองเห็น ไม่ใช่สิ่งที่มีอยู่จริงบนโลกนี้

ผู้สร้างผลงาน Leandro Erlich เป็นศิลปินที่ใช้หลักการภาพลวงตาสร้างผลงานมากมายที่สั่นคลอนสามัญสำนึกของเรา เมื่อได้สัมผัสผลงานเหล่านี้คงทำให้อดคิดไม่ได้ว่าความลึกลับของโลกซ่อนอยู่ในภาพชีวิตประจำวันที่เราคุ้นเคยก็ได้

Leandro Erlich ยังจัดแสดงผลงานอีกชิ้นชื่อ The Presence of Absence (การดำรงอยู่ที่ไร้ตัวตน) ที่เกาะเมกิจิมะด้วย

ผลงาน Hair Salon Kotobuki โดย Miyanaga Aiko

อีกด้านหนึ่ง ผลงาน " Hair Salon Kotobuki (แฮร์ซาลอนโคโตบูกิ)" ของมิยานากะ ไอโกะ คือผลงานศิลปะซึ่งเป็นร้านตัดผมที่สามารถตัดผมพร้อมดูวิวทะเลไปด้วยได้

ปกติแล้วเมื่อพูดถึงแฮร์ซาลอนก็อาจนึกถึงแค่การอ่านหนังสือหรือคุย "ฆ่าเวลา" ระหว่างตัดผมแต่ถ้าได้ดูวิวทะเลระหว่างตัดผมไปด้วยล่ะ?

เมื่อดูวิวทะเลที่เปลี่ยนรูปลักษณ์ไปตามแสงแดดและสายลม แล้วเราอาจสัมผัสถึงจิตใจที่ค่อยๆ เปลี่ยนไปขณะกำลังตัดผม และรู้สึกสดชื่นขึ้นเมื่อตัดผมเสร็จ

ทั้งการซักผ้าและตัดผมก็เป็นเรื่องในชีวิตประจำวัน แต่พอเพิ่มไอเดียลงไปหน่อยก็ดูน่าสนใจขึ้นมาก "โครงการร้านเล็กๆ บนเกาะ" มีผลงานมากมายที่เต็มไปด้วยแนวคิดนี้ สำหรับผลงานอื่นๆ สามารถดูได้ที่บทความของ MATCHA

3. ปลุกวัฒนธรรมเก่าแก่ให้ฟื้นคืน! ISLAND THEATRE MEGI โรงหนังเก่าเมงิชิมะ

ผลงาน ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ โดย Yoda Yoichiro

ท่ามกลางความมืด มือหนึ่งกินป๊อบคอร์นพร้อมกับดำดิ่งสู่โลกของเรื่องเล่าที่ฉายบนจอหนัง โรงหนังเคยเป็นสถานที่พิเศษซึ่งผู้ชมสามารถออกจากความจริงในชีวิตประจำวันไปยังอีกโลกที่ต่างไปได้

โลกปัจจุบันมีดีวีดีและอินเตอร์เน็ตที่เผยแพร่ภาพยนตร์ ทำให้หลายคนไม่ไปโรงภาพยนตร์ ท่ามกลางกระแสดังกล่าว คุณโยดะ โยอิจิโระ (Yoda Yoichiro) ได้เปิดตัวผลงาน ISLAND THEATRE MEGI โรงหนังเก่าเมกิจิมะ ในงานเทศกาล Setouchi Triennale 2016 ที่เกาะเมกิจิมะ

ผลงาน ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ โดย Yoda Yoichiro

ศิลปินโยดะ โยอิจิโระ เกิดที่จังหวัดคากาวะและเติบโตที่อเมริกา เขาหลงใหลย่านโรงภาพยนตร์ บนถนนสาย 42 ในนิวยอร์กมาก ผลงาน ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ นี้ได้นำความเป็นย่านโรงภาพยนตร์ดังกล่าวซึ่งถูกรื้อถอนในช่วงปลายยุค 90 มาย่อเป็น "โรงหนังในฝัน" ให้ปรากฏสู่สายตาทุกคน

ภายในโรงหนังเต็มไปด้วยภาพวาดดารานักแสดงและภาพสีน้ำมันซึ่งเป็นผลงานของศิลปินเอง ในช่วงงานเทศกาล Setouchi Triennale ที่นี่จะฉายสารคดีที่คุณโยดะทำเองโดยเล่าถึงการรื้อถอนย่านโรงภาพยนตร์บนถนนสาย 42 ในนิวยอร์ก และหนังขาวดำของชาร์ลี แชปลิน

ผลงาน ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ โดย Yoda Yoichiro

ผลงาน ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ สร้างและปรับปรุงจากโกดังสินค้าเก่า โรงหนังเล็กๆ ท่ามกลางทิวทัศน์ที่เรียบง่ายของบ้านโบราณ ภูเขา ทุ่งนากว้างใหญ่ ทำให้รู้สึกประทับใจอย่างน่าประหลาด

ผลงาน ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ โดย Yoda Yoichiro

ด้วยการรับเอาวัฒนธรรมต่างชาติหลากหลายรูปแบบมาสร้างเป็นรูปแบบใหม่ ที่ผ่านมาประเทศญี่ปุ่นเองก็ซึมซับวัฒนธรรมของจีนและตะวันตก สร้างสรรค์เป็นวัฒนธรรมญี่ปุ่นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว

วัฒนธรรมเก่าแก่ของอเมริกาได้ถือกำเนิดใหม่บนเกาะที่มีประชากรเบาบางของญี่ปุ่น ISLAND THEATRE MEGI ‘โรงหนังเก่าเมกิจิมะ’ จะสร้างวัฒนธรรมใหม่รูปแบบไหนออกมานะ? คงต้องตั้งหน้าตั้งตารองานเทศกาลครั้งถัดไปแล้วล่ะ

ไปค้นหาเสน่ห์เฉพาะตัวของญี่ปุ่นกัน!

คุณฮิราอิ ทาคุยะ (Hirai Takuya) รัฐมนตรีพิเศษที่ดูแลการเผยแพร่เสน่ห์ของวัฒนธรรมญี่ปุ่นผ่าน Cool Japan Strategy กล่าวว่า "การหลอมรวมศิลปะร่วมสมัยเข้ากับวิถีชีวิตท้องถิ่นอย่างบ้านโบราณ และทิวทัศน์ธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์ของทะเลในเซโตะ ได้สร้างสรรค์คุณค่าใหม่ๆ ขึ้นมาครับ"

เราสามารถค้นหาเสน่ห์ความเป็นญี่ปุ่นได้มากมายในเมืองใหญ่อย่างโตเกียว โอซาก้า และเกียวโต รวมถึงสถานที่ท่องเที่ยวชื่อดัง ขณะเดียวกันก็สามารถค้นหาเสน่ห์เฉพาะตัวได้ในหมู่บ้านเกษตรกรและเกาะเล็กๆ เช่นกัน

ถ้ามาญี่ปุ่นก็มาเที่ยวที่เมืองใหญ่ และมาค้นหาเสน่ห์เฉพาะตัวของญี่ปุ่นที่ต่างจังหวัดกันให้ได้นะ!

In cooperation with Onigashima Club,Deputy Counselor Intellectual Property Strategy Headquarters Cabinet Office