เกร็ดความรู้ภาษาญี่ปุ่น "ฟุซุมะ" ประตูห้อง ฉากกั้น หรือกำแพง?

ฟุซุมะ กรอบไม้กระดาษสาสำหรับกั้นห้อง

ที่บ้านของคนญี่ปุ่นจะมีการกั้นพื้นที่กว้าง ๆ เพื่อแบ่งเป็นห้อง ห้องกว้าง ๆ จะจัดงานเลี้ยงต่าง ๆ หรือจะแบ่งเป็นห้องเล็ก ๆ หลายห้องก็ได้

ซึ่งสิ่งที่ใช้ในการกั้นพื้นที่ที่ว่าในบ้านของคนญี่ปุ่น เรียกว่า ฟุซุมะ ซึ่งฟุซุมะนี้เป็นได้ทั้งผนังห้อง หรือเป็นประตูเลื่อนก็ได้ แถมยังเป็นเหมือนของประดับห้องด้วย ในบทความของเราวันนี้ จะอธิบายเกี่ยวกับฟุซุมะให้เพื่อน ๆ ทราบกันค่ะ

ที่มาที่ไปของฟุซุมะ

ก่อนศตวรรษที่ 7 บ้านสไตล์ญี่ปุ่นจะเป็นแบบไม่มีการแบ่งห้อง โดยจะเอาฉากกั้นห้องมาตั้งเป็นอาณาเขตในยามที่จำเป็น ซึ่งวิธีแบบนี้ไม่สามารถกันความหนาวเย็นได้　จึงได้มีการคิดค้นอุปกรณืที่มีกรอบเป็นไม้และขึงด้วยผ้าแพรขึ้นมาเป็นต้นกำเนิดของฟุซุมะ สำหรับฟุซุมะที่ใช้ในห้องนอนจะเรียกว่า 「ฟุซุมะโชจิ」

พอกระดาษสา (คาระคามิ)เริ่มมีเข้ามาจากประเทศจีน ทำให้มีการนำกระดาษสาไปขึงแทน ทำให้เริ่มเรียกฟุซุมะโชจิว่า 「คาระคามิโชจิ」ในตอนแรกใช้เป็นแค่ที่สำหรับกั้นอาณาเขตห้องเท่านั้น แต่ในช่วงศตวรรษที่ 12 เริ่มมีประตูบานเลื่อนที่มีภาพวาดบนฟุซุมะขึ้นมา ทำให้เริ่มมีฟุซุมะแบบเป็นประตูเลื่อนเป็นต้นมา

ภาพวาดบนฟุซุมะ เป็นภาพวาดที่แสดงถึง วิวทิวทัศน์และเรื่องราวต่าง ๆ ของทั้ง 4 ฤดูกาลของญี่ปุ่น เรียกกันว่า "ยามาโตะเอะ" ฟุซุมะเริ่มมีการนำมาใช้ในบ้านของคนทั่วไปในศตวรรษที่ 20 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่มีบ้านที่มีสไตล์ญ่ปุ่นและสไตล์ตะวันตกเพิ่มเข้ามา ทำให้การกั้นห้องเป็นที่จำเป็น

โครงสร้างและชนิดของฟุซุมะ

ฟุซุมะ มีโครงเป็นไม้มาวางขัดกัน หลังจากนั้นเอากระดาษสามาขึง ขั้นตอนสุดท้ายก็นำกระดาษฟุซุมะมาประกบทั้ง 2 ฝั่ง กระดาษฟุซุมะจะมีทั้งแบบกระดาษ ผ้าทอ แถมยังมีแบบที่มีลาย แบบสีเรียบ ๆ ไม่มีลาย หรือแบบที่เล่นสีมากมายหลายชนิด

แบบที่ไม่มีลายสามารถวาดภาพหรือเขียนคำพูดลงไปได้ ตรงกรอบจะแตกต่างกันออกไปด้วยไม้และประเภทวัสดุสี,สี,ความหนา
ตรงที่จับประตูเลื่อนก็ไม่ได้มีความหลากหลายตรงชนิดของวัตถุดิบเท่านั้น แต่รูปทรงก็จะมีทั้งแบบทรงกลม วงรี สามเหลี่ยม หรือมีทั้งรูปสัตว์ หรือต้นไม้ก็มีค่ะ ด้วยความหลากหลายเหล่านี้ สามารถเลือกให้ลงตัวกับบรรยากาศและสไตล์ของห้อง นับว่าเป็นส่วนหนึ่งของการประดับตกแต่งบ้านด้วย

ไปดูรูปภาพบนฟุซุมะ!

วาบิซาบิ(ศิลปะแห่งเซ็น)หรือโลกอันกว้างใหญ่ที่วาดลวดลายบนกระดาษใบเดียวนี้ก็เป็นผลงานทางศิลปะ รูปภาพฟุซุมะ มีอีกชื่อเรียกกันว่า โชเฮคิกะ ซึ่งมีผลงานมากมายจากจิตรกรที่สรรค์สร้างผลงานมาถึงทุกวันนี้

ที่เกียวโตจะมีภาพฟุซุมะที่มีชื่อเสียงอยู่ที่ ปราสาทนิโจ วัดไดโทคุจิจุโคอิน、วันนันเซนจิ、วัดจิชะคุอิน และวัดไดโกะจิ

และนอกจากนี้ ที่วัดเคนนินจิ และวัดโชเรนอิน ยังศิลปะสมัยใหม่ที่วาดลงบนภาพฟุซุมะด้วย นับว่าเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีศิลปะอีกแขนงที่สร้างความฮือฮาพอสมควร

ส่วนที่วัดโทโชไดจิ จังหวัดนารา มีภาพวาดฟุซุมะของจิตรกรที่โด่งดังในศตวรรษที่ 20 นั่นก็คือ ฮิกาชิยามะ ไคอิ ถ้าได้ไปวัดหรือปราสาทเหล่านี้แล้วอย่าลืมลองแวะไปชมความงามของฟุซุมะดูนะคะ
All pictures from PIXTA