สารานุกรมคำญี่ปุ่น「คาเรซันซุย (สวนหินญี่ปุ่น)」

“คาเรซันซุย” สวนจำลองธรรมชาติด้วยหินและทรายคืออะไร?

Photo by Pixta

สำหรับใครที่เคยมีโอกาสได้ไปเที่ยว วัดเรียวอันจิในเกียวโต ก็น่าจะมีความทรงจำดีๆที่ได้ใช้เวลาอันแสนผ่อนคลายชมสวนญี่ปุ่นอันงดงามกันอย่างแน่นอน

ว่ากันว่าหินขนาดเล็ก-ใหญ่ 15 ก้อนที่ตั้งเอาไว้ภายในสวนซึ่งปูด้วยทรายขาวในวัดเรียวอันจิเหล่านี้ ไม่ว่าจะนั่งมองจากมุมไหนก็มองไม่เห็นก้อนหินอยู่ 1 ก้อนเสมอ ถ้าเกิดใครชอบตระเวนเที่ยววัดในญี่ปุ่นอยู่เป็นประจำก็น่าจะมีโอกาสได้เห็นสวนที่ปูด้วยหินของวัดนิกายเซนอยู่บ่อยๆ โดยเราเรียก สวนที่จำลองภูเขาและแม่น้ำด้วยหินและทรายโดยไม่ใช้น้ำ ว่า คาเรซันซุย

ถึงแม้บางคนจะเรียกว่า คาซันซุย, ฟุรุซันซุย, อาราซันซุย หรือ คาเรซันซุย ก็จริง แต่เนื้อหาและแนวคิดไม่แตกต่างกัน

และถึงแม้เราจะเรียกโดยรวมว่า “คาเรซันซุย” แต่ประกอบด้วยสวนหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นสวนที่ตกแต่งด้วยหินเท่านั้นหรือสวนที่สามารถชมความงามแบบตัดกันระหว่างพืชอันเขียวขจีและก้อนหินสีขาวได้ เป็นต้น

สวนญี่ปุ่นแบบคาเรซันซุยจำลองคลื่นและเกลียวคลื่นบนผิวน้ำด้วยลวดลายที่เรียกกันว่า ซามอน แถมบางสวนก็ยังมีการสร้างสะพานบนสวนทรายเพื่อจำลองการไหลของแม่น้ำด้วย

สภาพของธรรมชาติที่จำลองจะเปลี่ยนแปลงไปตามขนาดของก้อนหิน เนื่องจาก “ซามอน” อาจพังทลายไม่เป็นรูปร่างจากฝนตกหรือนกที่บินลงมาเหยียบได้ จึงจำเป็นต้องทำใหม่ตลอด บอกเลยว่าเป็นสวนแสนพิถีพิถันที่จำเป็นต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษจริงๆค่ะ

“คาเรซันซุย” เกิดขึ้นมาได้อย่างไร?

ประวัติความเป็นมาของสวนแบบคาเรซันซุยนี้เริ่มขึ้นจากความตั้งใจที่จะสร้างสวนบนที่ราบ แคบ และไม่มีน้ำในศตวรรษที่ 11 เมื่อย่างเข้าสู่ศตวรรษที่ 14 ซึ่งมีกองกำลังนักรบอันแข็งแกร่งมากขึ้น คนญี่ปุ่นก็เริ่มให้ความสนใจใน แนวคิดของนิกายเซน และจัดงานพิธีกันตามสวนที่ปูด้วยทรายขาวซึ่งให้ความหมายถึงความสะอาดบริสุทธิ์

หลังจากคนญี่ปุ่นเริ่มหันมาจัดงานพิธีต่างๆในอาคารแทนก็เริ่มมีการสร้างสวนญี่ปุ่นแบบคาเรซันซุยขึ้นมาเพื่อใช้เป็น ลานนั่งสมาธิ

“คาเรซันซุย” ทำอะไรได้บ้าง?

สวนญี่ปุ่นแบบคาเรซันซุยไม่ได้มีไว้สำหรับเดินเล่น แต่มีไว้สำหรับชมทัศนียภาพภายในสวนและถาม-ตอบความหมายที่สวนต้องการสื่อด้วยตัวเอง ทัศนียภาพที่ทอดกว้างออกไปไม่ใช่เพียงแค่ภูเขา แม่น้ำ และธรรมชาติเท่านั้น แต่ยังสื่อถึงโลกและจักรวาลทางพุทธศาสนาที่ละเว้นความสิ้นเปลืองและความสุดโต่งด้วย

เมื่อนั่งลงท่ามกลางธรรมชาติเหล่านี้ เราก็จะสามารถเข้าถึง แนวคิดของนิกายเซน ที่นำพาไปสู่ สภาพที่ว่างเปล่า ได้ เสน่ห์ของสวนญี่ปุ่นแบบคาเรซันซุยจึงอยู่ที่การได้ใช้ช่วงเวลาอันแสนเงียบสงบห่างไกลจากแสงสีเสียงในตัวเมืองและพิจารณาถึงตัวตนของตัวเองนี่แหละ

ประเภทของสวนคาเรซันซุยและสวนขึ้นชื่อ

Photo by Pixta

ถึงแม้จะเรียกกันโดยรวมว่า “คาเรซันซุย” ก็จริง แต่ประกอบด้วยสวนถึง 6 ประเภท ด้วยกัน เดี๋ยวเรามาแนะนำรูปแบบของแต่ละสวนและสวนขึ้นชื่อกันเลยดีกว่าค่ะ

1. สวนคาเรซันซุยแบบฮิรานิวะ

สวนหินญี่ปุ่นที่สร้างขึ้นบนพื้นที่ราบเรียบ เช่น สวนหินญี่ปุ่นของวัดเรียวอันจิ (เกียวโต) เป็นต้น

2. สวนคาเรซันซุยแบบจุนเปนิวะ

สวนหินญี่ปุ่นที่สร้างภูเขาเตี้ยๆลงบนสวนแบบฮิรานิวะ เช่น สวนฮอนโบโฮโจเทของวัดไดโตคุจิ (เกียวโต) และ สวนฟุเก็นจิเทเอ็น (ยามากุจิ) เป็นต้น

3. สวนคาเรซันซุยแบบคาเรอิเคะ

สวนหินญี่ปุ่นที่จำลองบ่อน้ำแห้งโดยการนำหินมากองรวมกันให้เหมือนกับเป็นบ่อน้ำ สวนแบบคาเรอิเคะที่มีชื่อเสียงก็คือ สวนไทเมนโจะเทเอ็นของวัดนิชิฮ่องกันจิ (เกียวโต) นั่นเอง สวนคาเรซันซุยของวัดเซกันจิ จ.ซากะแห่งนี้ใช้มอสจำลองน้ำในบ่อน้ำก็จริง แต่ถ้าเกิดฝนตกลงมาก็จะเกิดน้ำซึมขังจนกลายเป็นบ่อน้ำของจริงขึ้นมาเลยล่ะค่ะ

4. สวนคาเรซันซุยแบบคาเรนากาเระ

สวนหินญี่ปุ่นที่จำลองการไหลของน้ำด้วยซามอนและก้อนกรวด เช่น สวนโฮโจโทเทของวัดไดเซนอิน (เกียวโต) และ สวนของวัดนันโซจิ (โอซาก้า) เป็นต้น

5. สวนคาเรซันซุยแบบทสึคิยามะ

สวนหินญี่ปุ่นที่จำลองน้ำตกและการไหลของน้ำโดยใช้พื้นที่ลาดเอียง โดยสามารถหาชมได้จาก วัดเท็นริวจิ (เกียวโต) และ วัดไซโฮจิ (เกียวโต)

6. สวนคาเรซันซุยแบบโทคุชุ

สวนหินญี่ปุ่นที่มีเพียงแค่ทรายขาวเท่านั้นหรือไม่ได้เกี่ยวข้องกับสวนข้างต้นเลย ส่วนสวนแบบโทคุชุขึ้นชื่อประกอบด้วย สวนโคเก็ตสึไดของวัดกินคะคุจิ, สวนกินชาดัน (เกียวโต) และ สวนโทไคอันโฮโจนันเท (เกียวโต)

โอ้โห～ ในเกียวโตเต็มไปด้วยสวนหินญี่ปุ่นคาเรซันซุยเพียบเลยนะคะเนี่ย?! หลังจากอ่านบทความนี้แล้วก็หวังว่าเพื่อนๆจะสามารถแยกความแตกต่างระหว่างสวนคาเรซันซุยแต่ละแบบกันได้แล้วนะคะ ^^