สารานุกรมคำญี่ปุ่น “มิโกะ (หญิงรับใช้ศาลเจ้า)”

มิโกะ

“มิโกะ” เป็นหนึ่งในอาชีพกลุ่มนักบวชของลัทธิชินโตที่ทำงานตามศาลเจ้าในญี่ปุ่น โดยรู้จักกันในฐานะที่เป็นอาชีพของหญิงสาวเยาว์วัย

พวกเธอแบกรับภาระหน้าที่สำคัญของลัทธิชินโตมาตั้งแต่ในอดีตไม่ว่าจะเป็น ร่ายรำบวงสรวงเทพเจ้า, สวดภาวนา, ทำนายทายทัก, ฟังคำพยากรณ์, สื่อจิตวิญญาณ หรือการให้วิญญาณมาสิงสถิตในร่างและสื่อสารความรู้สึกนึกคิดของวิญญาณตนนั้นๆ

ในวันนี้พวกเธอทำหน้าที่เหมือนกับเป็นผู้ช่วยของพระลัทธิชินโตโดยการร่ายรำบวงสรวงเทพเจ้าของลิทธิชินโต โดยเรียกกันในชื่ออื่นๆว่า มิโกะ, ไมฮิเมะ และ มิคันโกะ

กว่าจะได้มาเป็นมิโกะ

ในบรรดามิโกะมีทั้งหญิงสาวที่มีใบรับรองจากพระลัทธิชินโตและไม่มี แต่โดยพื้นฐานแล้วไม่จำเป็นต้องใช้ใบรับรองพิเศษอะไร มิโกะผู้ทำงานในศาลเจ้าขนาดใหญ่เป็นประจำเรียกกันว่า「ฮอนโชคุมิโกะ」โดยส่วนใหญ่แล้วมักจะเป็นหญิงสาวที่มีความเกี่ยวข้องกับศาลเจ้าเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว เช่น ลูกสาวหรือญาติสนิทของพระลัทธิชินโต เป็นต้น

การเป็นมิโกะก็เพียงแค่เป็นหญิงสาวที่ยังไม่แต่งงานและมีสุขภาพกายและใจสมบูรณ์ก็เพียงพอแล้ว โดยจะปลดระวางในช่วงปลายอายุ 20 หลังจากที่ฮอนโชคุมิโกะปลดระวางแล้วก็จะออกมาใส่กางเกงฮากามะสีกรมท่าหรือสีเขียวแก่ทำงานธุรการภายในศาลเจ้าบ้างหรือช่วยสอนมิโกะร่ายรำบวงสรวงเทพเจ้าบ้าง

ในช่วงงานเทศกาลยุ่งๆ เช่น ปีใหม่ ศาลเจ้าส่วนใหญ่จะรับมิโกะพาร์ททาร์มมาทำงานชั่วคราวซึ่งเรียกกันว่า โจะคิน หรือ โจะมุ เนื่องจากศาลเจ้าช่วงนี้มีนักท่องเที่ยวเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ทำให้มิโกะที่สามารถสื่อสารภาษาอังกฤษได้นับเป็นสิ่งล้ำค่าเลยก็ว่าได้

เสื้อผ้าเครื่องแต่งกายของมิโกะ

เราเรียกเสื้อสีขาวที่มิโกะใส่ว่า ฮาคุเอะ / เบียคุเอะ / ชิรากินุ ส่วนกางเกงสีแดงเรียกว่า ฮิบาคามะ ตอนร่ายรำบวงสรวงเทพเจ้าหรือประกอบพิธีกรรมของชินโต เหล่ามิโกะจะสวมเสื้อคลุม จิฮายะ สีขาวบริสุทธิ์ทับอีกชั้นหนึ่ง โดยมีเอกลักษณ์อยู่ที่การรวบผมสีดำยาวเอาไว้ด้านหลังแล้วมัดด้วย ทาเคนากะ หรือ มิซุฮิกิ ซึ่งทำมาจากกระดาษญี่ปุ่นนี่แหละ

ส่วนตามงานพิธีต่างๆจะมีการสวมเครื่องประดับศีรษะอย่าง ฮานะคันซาชิ หรือมงกุฎด้วย ว่ากันว่ามีต้นกำเนิดมาจากการนำดอกไม้หรือกิ่งไม้เล็กๆมาเสียบผมเพื่อรับพลังแห่งจิตวิญญาณของต้นไม้นั่นเอง เราเรียกอุปกรณ์ขนาดเล็กที่มิโกะใช้ขณะร่ายรำหรือประกอบพิธีกรรมว่า โทริโมโนะ ซึ่งมีทั้งหมด 9 อย่างประกอบด้วย “กิ่งต้นซากากิ”, “ไม้นุสะ”, ไม้เท้า, “ต้นไผ่ซาสะ”, ธนู, ดาบ, “กระบวยฮิซาโกะ” และ “ต้นคาสึระ” โดยบางศาลเจ้าก็ใช้กระดิ่ง, พัด และถาดด้วย เนื่องจากรายละเอียดเกี่ยวกับเสื้อผ้าเครื่องแต่งกายอาจแตกต่างกันไปตามช่วงเวลา, พื้นที่ และศาลเจ้าแต่ละแห่ง จึงเรียกได้ว่า ไม่มีเสื้อผ้าเครื่องแต่งกายของมิโกะรูปแบบที่ถูกต้อง 100% ก็ว่าได้ นอกจากนี้ เนื่องจากเป็นงานรับใช้เทพเจ้า จึงมีกฎห้ามทำเล็บ, แต่งหน้าจัด และสวมเครื่องประดับอย่างนาฬิกาและต่างหูด้วย

อยากลองเป็นมิโกะดูได้มั้ย?

Amagasakiebisu Shrine (ศาลเจ้าอามากาซากิเอบิสึ) ภายในเมืองอามากาซากิ จ.เฮียวโกะ มีการจัด กิจกรรมสัมผัสประสบการณ์เป็นมิโกะสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติ(จองล่วงหน้า) นอกจากที่นี่แล้วยังมีศาลเจ้าดังๆขนาดใหญ่บางแห่งก็มีการจัดกิจกรรมสัมผัสประสบการณ์เป็นมิโกะ หรือ ทำงานเป็นมิโกะพาร์ททาร์ม ด้วยนะเออ... เนื่องจากในช่วงนี้ตามศาลเจ้าในโตเกียวเริ่มทดลองเปิดโปรเจคกิจกรรมสัมผัสประสบการณ์เป็นมิโกะสำหรับชาวต่างชาติเพื่อต้อนรับงานโอลิมปิกโตเกียวกันบ้างแล้ว ยังไงก็ลองเช็ครายละเอียดกันดูนะคะ ^^

Amagasakiebisu Shrine (ศาลเจ้าอามากาซากิเอบิสึ)
3 Chome-82 Kanda Nakadōri, Amagasaki-shi, Hyōgo-ken
TEL : 06-6411-3859
FAX : 06-6409-4088