JAPAN CULTURAL EXPO ขอชวนคุณมาเรียนรู้วัฒนธรรมญี่ปุ่นที่ไม่มีใครรู้มาก่อน!

นิทรรศการทางวัฒนธรรมที่สัมผัสได้ถึงจิตวิญญาณและหัวใจด้านศิลปะของคนญี่ปุ่น

นับตั้งแต่สมัยโบราณเมื่อมากกว่าหมื่นปีก่อน ประเทศญี่ปุ่นได้ถ่ายทอดความเคารพธรรมชาติอันยิ่งใหญ่ออกมาเป็นรูปร่างผ่านรูปแกะสลัก รูปวาด การแสดงและสื่อต่างๆ และส่งต่อจนมาถึงปัจจุบัน

ในปี 2020 ประเทศญี่ปุ่นได้เป็นเจ้าภาพจัดงานโตเกียวโอลิมปิกและพาราลิมปิกจึงได้ถือโอกาสนี้จัดงาน JAPAN CULTURAL EXPO ซึ่งรวบรวมงานเผยแพร่วัฒนธรรม นิทรรศการศิลปะและละครเวทีขึ้นทั่วประเทศโดยมีหัวข้อคนญี่ปุ่นกับธรรมชาติ

งานนี้จึงเป็นโอกาสสำคัญที่จะได้เรียนรู้และสัมผัสความหลากหลายทางศิลปะวัฒนธรรมของญี่ปุ่นทั้ง"อุคิโยะเอะ" ภาพพิมพ์ญี่ปุ่นและกิโมโนที่เป็นตัวแทนของวัฒนธรรมญี่ปุ่น รวมถึงมีเดียร์อาร์ต แฟชั่น ไปจนถึงศิลปะท้องถิ่นที่ช่วยสนับสนุนการฟื้นฟูจากภัยพิบัติครั้งใหญ่เมื่อปี 2011

บทความนี้จะแนะนำอีเวนต์ในงานนิทรรศการครั้งนี้ที่คัดสรรมาแล้วว่าจะทำให้ทุกคนได้สัมผัสวัฒนธรรมญี่ปุ่นโบราณ ลองมาสัมผัสวัฒนธรรมที่หยั่งลึกลงไปในแต่ละพื้นที่และรับรู้ถึงความน่าสนใจของประเทศญี่ปุ่นให้มากขึ้นกันนะคะ!

เว็บไซต์ทางการของ JAPAN CULTURAL EXPO : https://japanculturalexpo.bunka.go.jp/en/ (ภาษาอังกฤษ)

* กำหนดการจัดงานอาจมีการเปลี่ยนแปลง กรุณาตรวจสอบรายละเอียดได้ที่เว็บไซต์ทางการ

1. เรียนรู้วัฒนธรรมชนเผ่าไอนุที่ UPOPOY

อิมายนเตะ / Picture courtesy of The Foundation for Ainu Culture

ชนเผ่าไอนุคือชนเผ่าดั้งเดิมของเกาะฮอกไกโด เกาะทางตอนเหนือสุดของหมู่เกาะญี่ปุ่น พวกเขาดำรงชีวิตร่วมกับธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์และสร้างวัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์ขึ้นมา

ปรัชญาของชนเผ่าไอนุที่ดำเนินชีวิตโดยให้ความสำคัญกับความกลมกลืนไปกับธรรมชาตินี้ยังคงสืบทอดต่อๆ กันมาผ่านดนตรี การเต้นรำ ภาษาชนเผ่าไอนุ และลวดลายเครื่องแต่งกาย

การแสดงพื้นเมือง / Picture courtesy of The Foundation for Ainu Culture

ชนเผ่าไอนุได้สร้างวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ไว้มากมายแต่ถ่ายทอดภูมิปัญญาการดำรงชีวิต ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมสืบต่อกันมาโดยการบอกเล่าปากเปล่าแทนการจดบันทึกจึงทำให้ที่ผ่านมาแทบไม่มีโอกาสได้เรียนรู้วัฒนธรรมเหล่านี้เลย

UPOPOY ศูนย์เผยแพร่วัฒนธรรมไอนุ

อุโปะโปย / Picture courtesy of The Foundation for Ainu Culture

UPOPOY คือชื่อเล่นของ National Ainu Museum and Park เป็นศูนย์เผยแพร่ข้อมูลและฟื้นฟูวัฒนธรรมไอนุที่ใกล้จะสูญหายไปตามกาลเวลา จะเปิดให้บริการในวันที่ 24 เมษายน 2020

คำว่า UPOPOY (อุโปะโปย) เป็นภาษาไอนุแปลว่า การร้องเพลง (โดยคนจำนวนมาก) ในพื้นที่อันอุดมสมบูรณ์ริมทะเลสาบนี้มีทั้ง พิพิธภัณฑ์ไอนุแห่งชาติ สำหรับเรียนรู้วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของชนเผ่าไอนุ และสวนไอนุแห่งชาติ ที่ให้ทุกคนได้ใกล้ชิดกับวัฒนธรรมไอนุผ่านการสร้างประสบการณ์ด้วยตนเอง

ชิเซะ / Picture courtesy of The Foundation for Ainu Culture

ทางศูนย์ยังได้สร้าง ชิเซะ บ้านที่ชนเผ่าไอนุเคยใช้อาศัยอยู่ขึ้นมาแบบเหมือนจริงที่สุด จนรู้สึกเหมือนได้มาเยี่ยมชมหมู่บ้านไอนุกันจริงๆ!

สวนไอนุแห่งชาติมีโปรแกรมต่างๆ มากมายให้เรียนรู้ เช่น ชมการร่ายรำแบบดั้งเดิมของไอนุที่ยูเนสโกได้บันทึกให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่มีรูปร่าง

กิจกรรมใส่ชุดพื้นเมือง / Picture courtesy of The Foundation for Ainu Culture

นอกจากนี้แล้วยังมีกิจกรรมอื่นๆ ให้ได้ลองทำ เช่น เล่นเครื่องดนตรีดั้งเดิมอย่างมุกคุริ และพิณ 5 สายทงโคริ ใส่ชุดชนเผ่า ชิมอาหารสูตรดั้งเดิมของไอนุ เรียกได้ว่าได้เรียนรู้วัฒนธรรมไอนุผ่านสัมผัสทั้งห้ากันเลยทีเดียว!

พอได้เรียนรู้วัฒนธรรมชนเผ่าไอนุที่เกิดขึ้นมาท่ามกลางธรรมชาติอันกว้างใหญ่บนเกาะฮอกไกโดก็จะยิ่งรู้สึกถึงเสน่ห์ของฮอกไกโดมากขึ้นอย่างแน่นอน

Upopoi (การประชุมวิชาการ Symbiosis แห่งชาติ)

2-3, Wakakusa-cho, Shiraoi-cho, Shiraoi-gun, ฮอกไกโด 059-0902

2. ลงมือตีดาบญี่ปุ่น Asano Kajiya

Picture courtesy of Asano Kajiya

กล่าวกันว่าต้นแบบของดาบญี่ปุ่นเกิดขึ้นมาเมื่อกว่าพันปีที่แล้ว เดิมทีเป็นดาบที่เกิดมาเพื่อเป็นอาวุธใช้ในการต่อสู้ แต่เมื่อยุคสมัยได้เปลี่ยนแปลงไปดาบญี่ปุ่นจึงได้รับการสืบทอดต่อมาในฐานะหนึ่งในงานศิลปะที่สื่อถึงวัฒนธรรมญี่ปุ่น

Picture courtesy of Asano Kajiya

ช่างตีดาบในภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า คาตานะคาจิ (Katanakaji) ช่างจะนำวัตถุดิบสำหรับตีดาบไปหลอมในเตาหลอมเรียกว่า ทามะฮากาเนะ (Tamahagane) จากนั้นใช้ค้อนตีและแผ่ออกแล้วลับคม หลังจากผ่านกระบวนการซับซ้อนหลายขั้นตอนในที่สุดก็เสร็จเป็นดาบหนึ่งเล่ม

Picture courtesy of Asano Kajiya

คุณอาซาโนะ ทาโร่ (Asano Taro) เป็นคาตานะคาจิและได้เปิดร้านอาซาโนะคาจิยะ (Asano Kajiya) ในจังหวัดกิฟุ ร้านนี้นอกจากจะทำดาบและมีดแล้วยังเปิดเวิร์คช็อปตีมีดแฮนด์เมดโดยใช้เวลา 7 ชั่วโมงใน 1 วัน

ความพิเศษของเวิร์คช็อปนี้คือคุณอาซาโนะจะสอนเทคนิคการตีดาบแบบดั้งเดิมด้วยตัวเองและยังสอนเป็นภาษาอังกฤษด้วยจึงได้รับความนิยมเป็นพิเศษจากนักท่องเที่ยวต่างชาติ

Picture courtesy of Asano Kajiya

แน่นอนว่าความงามของดาบสามารถมองเห็นได้ด้วยตา แต่ความงามจากเปลวไฟและขั้นตอนการตีดาบนั้นเป็นความรู้สึกพิเศษที่มีแต่คนที่ลงมือตีดาบเท่านั้นที่จะรู้สึกได้!

ราคา : เริ่มต้นที่คนละ 31,500 เยน (ในกรณีเรียนเป็นกลุ่ม 4 คน) * ค่าเรียนรวมอาหารเที่ยงแล้ว
ระยะเวลา : ตลอดทั้งปี

ช่างตีเหล็กอาซาโนะ

454-1 Egira-cho เมือง Hashima จังหวัดกิฟุ 501-6236

3. เรียนรู้ศิลปะการแสดงประจำชาติ The World of Traditional Performing Arts

การแสดงหุ่นเชิดบุนระคุเรื่อง "Honcho Nijushi-ko" Okuniwa Kitsunebi no Dan แสดงโดย Kanjuro Kiritake *ภาพจำลองการแสดง

ศิลปะการแสดงประจำชาติของญี่ปุ่นที่ได้บันทึกอยู่ในมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่มีรูปร่างของยูเนสโก้มี 5 ประเภทได้แก่ คาบูกิ (Kabuki) บุนระคุ (Bunraku) โนกะคุ (Nogaku) กะกะคุ (Gagaku) และคุมิโอโดริ (Kumi-Odori) แต่ละประเภทล้วนมีประวัติศาสตร์ยาวนานเช่น คาบูกิมีประวัติศาสตร์ร่วม 400 ปี กะงะคุร่วม 1,200 ปี

ไม่ว่าจะเป็นการแสดงประเภทไหนต่างก็ได้รับการฝึกฝนจนเชี่ยวชาญและส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นตั้งแต่ยุคต้นกำเนิดจนถึงปัจจุบัน ศิลปะการแสดงชั้นเลิศนี้ยังส่งอิทธิพลอย่างมากต่อดนตรีและวัฒนธรรมสมัยใหม่มาอย่างต่อเนื่อง

รูปซ้าย ระบำฮาชิริไม Genjoraku (ฝั่งซ้าย) *ภาพจำลองการแสดง, รูปขวา หน้ากากละครโน ฮันเนีย จาก National Noh Theater

การแสดงประจำชาติเหล่านี้โดยปกติแล้วจะหาชมได้ยาก แต่ตั้งแต่เดือนมีนาคมเป็นต้นไปจะมีงานนิทรรศการ The World of Traditional Performing Arts จัดขึ้นที่ Tokyo National Museum โดยมีการแสดงศิลปะการแสดงประเภทต่างๆ และอธิบายถึงประวัติศาสตร์ของศิลปะการแสดงแต่ละประเภทที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานให้เข้าใจได้ง่าย นอกจากนี้ยังนำเวทีและชุดที่ใช้ในการแสดงจริงมาจัดแสดงอีกด้วย

คุมะโดริของ Onoe Kikugoro รุ่นที่ 5 จากการแสดงเรื่อง The spirit of the spider ในปีเมจิที่ 30 (ค.ศ. 1897) จาก National Theater of Japan

ยิ่งไปกว่านั้นในระหว่างงานนิทรรศการยังมีช่วงสาธิตและทอล์คอีเวนต์จากนักแสดงมืออาชีพอีกด้วย นิทรรศการนี้จึงเป็นงานที่จะทำให้หลายคนรวมถึงเด็กๆ และนักท่องเที่ยวต่างชาติได้เรียนรู้ศิลปะการแสดงประจำชาติของญี่ปุ่นได้อย่างใกล้ชิด

นอกจากนี้ยังมีมุมกิจกรรมต่างๆ ให้ผู้เข้าชมงานได้เรียนรู้ศิลปะการแสดงประจำชาติได้อย่างสนุกสนาน เช่นแต่งหน้าสไตล์นักแสดงคาบูกิที่เรียกว่าคุมะโดริ (Kumadori) ผ่านจอมอนิเตอร์ดิจิตอลอาร์ตด้วย!

เว็บไซต์ทางการ : https://tsumugu.yomiuri.co.jp/dentou2020/en.html (ภาษาอังกฤษ)

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติโตเกียว

13-9 Ueno Park, Taito-ku, โตเกียว 110-8712

4. ชม 2 นิทรรศการศิลปะห้ามพลาดของญี่ปุ่น

ในประเทศญี่ปุ่นมีหลายนิทรรศการศิลปะที่เผยแพร่วัฒนธรรมและจุดเด่นของภูมิภาคนั้นๆ เช่น นิทรรศการศิลปะเซโตะอุจิ Setouchi Triennale ที่มีผู้คนจากทั่วโลกมากกว่าหนึ่งล้านคนเดินทางมาเข้าชมงาน

ไหนๆ จะไปญี่ปุ่นทั้งทีก็ลองวางแผนการเดินทางเพื่อมาชมนิทรรศการศิลปะกันไปด้วยเลยมั้ยคะ ขอแนะนำ 2 นิทรรศการศิลปะห้ามพลาดที่จะจัดขึ้นในปี 2020 นี้!

NORTHERN ALPS ART FESTIVAL

Tree / Photo by wang hua

สถานที่จัดงานอยู่ที่เมืองโอมาจิ (Omachi) จังหวัดนากาโนะ (Nagano) ซึ่งเป็นดินแดนที่มีธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ล้อมรอบไปด้วยหุบเขาสูงตระหง่านจนผู้คนเรียกที่นี่กันว่าเป็นเจแปนแอลป์ ไดเรคเตอร์ของงานคือคุณคิตะกาวะ ฟุรามุ (Kitagawa Furamu) ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับงาน Setouchi Triennale และได้จัดนิทรรศการศิลปะนี้เป็นครั้งที่ 2

งานนี้มีศิลปิน 41 กลุ่มจาก 14 ประเทศเข้าร่วมงานโดยจัดแสดงผลงานที่สื่อถึงเสน่ห์ความงามของน้ำ ต้นไม้ ดินและท้องฟ้าของเจแปนแอลป์

เว็บไซต์ทางการ : https://shinano-omachi.jp/

ICHIHARA ART x MIX 2020

สึคิเดะโคชะ (Tsukide Kosha) หนึ่งในสถานที่จัดงาน

เมืองอิจิฮาระ (Ichihara) จังหวัดชิบะ (Chiba) อยู่ห่างจากใจกลางเมืองโตเกียวประมาณ 1 ชั่วโมงโดยรถไฟ ที่นี่เป็นเมืองที่มีวิวเรือกสวนไร่นาและป่าเขาสวยงามซึ่งดูแลรักษากันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน นิทรรศการศิลปะจัดขึ้นตามเส้นทางที่ รถไฟโคมินาโตะ Kominato Tetsudo) ซึ่งเป็นรถไฟสายเรโทรสัญลักษณ์ของเมืองอิจิฮาระวิ่งผ่าน มานั่งรถไฟตระเวนชมงานศิลปะก็ดูน่าสนุกดีนะคะ

นอกจากนี้ยังมีโปรแกรมสุดยูนีคที่รวมอาคารเก่ากับวัฒนธรรมการกินในเมืองอิจิฮาระเข้าด้วยกัน เรียกได้ว่าเป็นนิทรรศการศิลปะที่สนุกได้หลากหลายจริงๆ

เว็บไซต์ทางการ : https://ichihara-artmix.jp/

5. ชมคุมิโอโดริ ศิลปะการแสดงท้องถิ่นของโอกินาว่าที่ National Theater Okinawa

คุมิโอโดริ เรื่อง ชูชินคาเนะอิริ (Shushin Kaneiri) / Picture courtesy of National Theater Okinawa

จังหวัดโอกินาว่าในอดีตเคยเป็นอาณาจักรริวกิว (Ryukyu) ปกครองโดยกษัตริย์และมีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเองโดยรับอิทธิพลจากประเทศใกล้เคียงอย่างจีนและญี่ปุ่น เช่น ระบำคุมิโอโดริ (Kumi-Odori) ซึ่งเริ่มแสดงเป็นครั้งแรกเมื่อปี 1719 ที่สวนภายในปราสาทชูริ (Shurijo Castle) เพื่อต้อนรับคณะทูตจากจีนที่เดินทางมายังแคว้นริวกิว ปัจจุบันยูเนสโก้ได้บันทึกให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่มีรูปร่างแล้ว

คุมิโอโดริมีต้นกำเนิดมาจากจิตวิญญาณที่เติบโตขึ้นท่ามกลางทะเลเขตกึ่งร้อน วัฒนธรรมที่สะท้อนถึงสภาพภูมิประเทศและทัศนคติเกี่ยวกับธรรมชาติ เป็นการแสดงที่เป็นสัญลักษณ์ของศิลปะริวกิวที่สืบทอดกันมารุ่นต่อรุ่นตั้งแต่สมัยราชวงศ์ริวกิว อีกทั้งยังเป็นศิลปะผสมผสานที่รวบรวมศิลปะพื้นบ้านของโอกินาว่าทั้งตำนาน ภาษา ดนตรี การร่ายรำและเสื้อผ้าที่เป็นเอกลักษณ์ผสมเข้ากับศิลปะที่ได้รับอิทธิพลจากญี่ปุ่นและจีน

คุมิโอโดริ เรื่อง เมคารุชี (Mekarushii) / Picture courtesy of National Theater Okinawa

ปี 2019 เป็นปีที่คุมิโอโดริมีอายุครบ 300 ปีนับตั้งแต่มีการแสดงครั้งแรก จึงมีการจัดแสดงคุมิโอโดริบนเวทีกลางแจ้งซึ่งจำลองแบบมาจากเมื่อ 300 ปีก่อน โดยจัดแสดงทั่วประเทศญี่ปุ่นและที่ศูนย์วัฒนธรรมญี่ปุ่นในกรุงปารีสซึ่งได้รับความสนใจจากทั้งในและต่างประเทศ

เวทีกลางแจ้งที่จำลองมาจากเวทีที่ใช้ในการแสดงครั้งแรก / Picture courtesy of National Theater Okinawa

National Theater Okinawa อยู่ที่เมืองอุระโซเอะ (Urasoe) จังหวัดโอกินาว่า เป็นโรงละครแห่งชาติแห่งที่ 6 เปิดให้บริการเมื่อเดือนมกราคมปี 2004 โดยมีจุดประสงค์เพื่ออนุรักษ์และฟื้นฟูศิลปะพื้นบ้านของโอกินาว่าพร้อมกับเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมเอเชียแปซิฟิกผ่านวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์ที่เป็นเอกลักษณ์ของโอกินาว่า

ภายนอกอาคาร National Theater Okinawa ฝั่งทิศตะวันออกเฉียงใต้ / Picture courtesy of National Theater Okinawa

นอกจากจะมีคุมิโอโดริให้ชมแล้วยังมีการแสดงอื่นๆ ที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่มีตัวตนของชาติ เช่น ระบำริวกิวบุโย (Ryukyu Buyo) ดนตรีริวกิวโบราณ การแสดงของโอกินาว่าและเอเชียแปซิฟิก

ในวันที่ 25 เมษายนจะมีการแสดงคุมิโอโดริเรื่อง เคนโบะซันเซ็น โนะ มากิ (Kenbosansen No Maki) เป็นเรื่องราวของเม่งจื๊อ นักปรัชญาชาวจีนกับแม่ของเขาในอาณาจักรริวกิวซึ่งหาชมได้ยาก และยังมีการแสดงระบำริวกิวบุโยที่แสดงโดยนักแสดงวัยรุ่นเรียกว่า วาคาชุ โอโดริ (Wakashu Odori) อีกด้วย คงจะเป็นการแสดงที่สดใหม่และสดใสน่าดูเลย!

เว็บไซต์ทางการ : https://www.nt-okinawa.or.jp/performance-info/detail?performance_id=644

โรงละครแห่งชาติโอกินาว่า

4-14-1, Jitchaku, เมือง Urasoe, โอกินาว่า 901-2122

ค้นพบเสน่ห์ของญี่ปุ่นอีกครั้งที่ JAPAN CULTURAL EXPO

ประเทศญี่ปุ่นล้อมรอบด้วยทะเลและภูเขา และในแต่ละท้องถิ่นยังมีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์หยั่งลึกจึงทำให้ไม่ว่าจะไปเยือนกี่ครั้งก็เจอสิ่งน่าสนใจใหม่ๆ เสมอ และถ้ายิ่งได้ไปงาน JAPAN CULTURAL EXPO ที่จัดขึ้นทั่วประเทศด้วยแล้วล่ะก็จะยิ่งมองเห็นเสน่ห์ของประเทศญี่ปุ่นที่ไม่เคยรู้มาก่อนได้มากขึ้นอย่างแน่นอน

แล้วมาดู ฟัง สัมผัส และเรียนรู้จิตวิญญาณด้านศิลปะของประเทศญี่ปุ่นที่สืบทอดต่อกันมาอย่างยาวนานกันนะคะ!

เว็บไซต์ทางการของ JAPAN CULTURAL EXPO : https://japanculturalexpo.bunka.go.jp/en/

Written by ISHIGAKI KUMIKO
Sponsored by Agency for Cultural Affairs of Japan and Japan Arts Council
Main image courtesy of Agency for Cultural Affairs of Japan and Japan Arts Council