สารานุกรมคำญี่ปุ่น “คาโด・อิเคบานะ (การจัดดอกไม้แบบญี่ปุ่น)”

“คาโด・อิเคบานะ” ศิลปะจากดอกไม้

「คาโด・อิเคบานะ」คือ ศิลปะดั้งเดิมของญี่ปุ่นซึ่งสร้างสรรค์โดยการผสมผสานระหว่างพืชพรรณมากมายและสิ่งอื่นๆ

โดยพื้นฐานแล้วทั้งคาโดและอิเคบานะนับเป็นสิ่งเดียวกัน แต่คำว่า “คาโด” นั้นรวมจิตวิญญาณของ「道 (โด : วิถี)」เฉพาะของญี่ปุ่นซึ่งไม่ได้มีเฉพาะความสวยงามอย่างเดียว แต่ยังรวมถึงมารยาทปฏิบัติและการฝึกฝนร่างกาย-จิตใจอีกด้วย คนญี่ปุ่นเรียกการสร้างสรรค์ผลงานตามศาสตร์แห่งคาโดว่า “ฮานะ โอะ อิเครุ (จัดดอกไม้)” และเรียกผู้เชี่ยวชาญศาสตร์แห่งคาโดว่า “คาโดกะ ”

ตั้งแต่ในอดีตมีผู้เชี่ยวชาญศาสตร์แห่งคาโดในญี่ปุ่นฝึกฝนฝีมือการจัดดอกไม้อย่างแข็งขันจนคิดค้นเทคนิคการจัดดอกไม้ให้สวยงามขึ้นมาได้มากมาย ด้วยเหตุนี้จึงทำให้คาโด・อิเคบานะมีสายมากมายตามไปด้วย

บอกเลยว่าการเรียนรู้ศาสตร์การจัดดอกไม้ทั้งหมดไม่ใช่เรื่องง่าย ในครั้งนี้เราก็ได้รวบรวมข้อมูลพื้นฐานสำหรับดำดิ่งเข้าสู่โลกแห่งคาโดและอิเคบานะมาไว้ที่นี่แล้วล่ะค่ะ ^^

ศิลปะดั้งเดิมที่มีต้นกำเนิดมาจากศาสนาพุทธ

ทั้งช่วงเวลาและสาเหตุการเกิดคาโด-อิเคบานะนั้นไม่มีใครทราบรายละเอียดแน่ชัด แต่รู้อย่างหนึ่งว่ามีต้นกำเนิดมาจากพุทธศาสนาอย่างแน่นอน มีทฤษฎีหนึ่งกล่าวเอาไว้ว่าคาโดนั้นมีต้นกำเนิดมาจากธรรมเนียมการ ถวายดอกไม้ ให้พระและคนตาย

เราเรียกแกนนำสายผู้สืบทอดศาสตร์ดั้งเดิมแห่งคาโดว่า “อิเอโมโตะ” เนื่องจาก “อิเคโนโบ เซ็งเค” สาย อิเคโนโบ รุ่นแรกซึ่งเป็นศาสตร์คาโดที่เก่าแก่ที่สุดในญี่ปุ่นนั้นเป็นพระสงฆ์ จึงเข้าใจได้ว่าคาโดและพุทธศาสนานั้นมีความเกี่ยวข้องกันอย่างลึกซึ้งมากแค่ไหน

ว่ากันว่าสายคาโดในปัจจุบันนั้นมีมากกว่า 300 สายเลยทีเดียว แต่ 3 สายคาโดหลักขึ้นชื่อของญี่ปุ่นประกอบด้วย「อิเคโนโบ」,「โซเก็ตสึริว」และ「โอฮาระริว」

วัฒนธรรมคาโด・อิเคบานะ ซึ่งค่อยๆแพร่หลายไปทั่วญี่ปุ่นเริ่มกลายเป็นที่รู้จักกันในยุโรปช่วงปลาย สมัยเอโดะ คาโด・อิเคบานะซึ่งมีเทคนิคแตกต่างจากการจัดดอกไม้ทั่วไปจึงส่งอิทธิพลต่อต่างประเทศเป็นอย่างมากเช่นเดียวกัน

ลองชมอิเคบานะกันหน่อยดีกว่า!

“อิเคบานะ” ก็ให้ความสำคัญกับการดื่มด่ำความสวยงามตามความรู้สึกของผู้ชมเหมือนกับศิลปะแขนงอื่นๆ ดังนั้น เราจึงสามารถสัมผัสถึงความรู้สึกของฤดูกาลทั้ง 4 และสุนทรียะแห่งความงามของคนญี่ปุ่นได้โดยไม่จำเป็นต้องเข้าใจภาษาหรือความหมายอะไรเลย

แต่ตามที่ได้กล่าวเอาไว้ในข้างต้นว่าคาโด・อิเคบานะไม่ใช่ศิลปะการจัดดอกไม้ให้ออกมาสวยงามเท่านั้น ถ้าเกิดค้นพบ จิตใจแห่งการเคารพต่อธรรมชาติ และ จิตวิญญาณของผู้จัด ด้วย เราก็จะสามารถเพลิดเพลินกับผลงานได้อย่างลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น

นอกจากนี้ เรายังสามารถดื่มด่ำกับบรรยากาศการจัดดอกไม้ของผู้เชี่ยวชาญกันแบบสดๆตามงานอีเว้นท์ได้ด้วยนะเออ... ถ้าเกิดใครมีโอกาสได้ชมก็อย่าลืมลองสังเกตท่วงท่าที่เปี่ยมไปด้วยมารยาทปฏิบัติของผู้จัดดูนะคะ ^^

จัดดอกไม้อิเคบานะยังไง?

 

แต่เดิมแล้วอิเคบานะนิยมใช้ประดับตกแต่งตามโซน โทโคโนมะ ภายในห้องสไตล์ญี่ปุ่น ดังนั้นจึงมักจัดดอกไม้ตามกฎเกณฑ์โดยเน้นให้ชมจากด้านหน้าแล้วดูสวยงามซะส่วนใหญ่ แต่หลังจากที่อิเคบานะกลายเป็นผลงานจัดแสดงตามงานนิทรรศการและพิพิธภัณฑ์อย่างในปัจจุบันก็เริ่มมีการใช้เทคนิคการจัดดอกไม้สไตล์อิสระตามใจฉันมากยิ่งขึ้น (※ กฎเกณฑ์และเทคนิคแตกต่างกันตามแต่ละสาย)

แต่เทคนิคการตัดดอกไม้ด้วยกรรไกรตัดดอกไม้เพื่อสร้างความสมดุลภายในแจกันหรือภาชนะใส่ดอกไม้นั้นเหมือนกันทุกสาย

สำหรับนักท่องเที่ยวที่อยากดื่มด่ำหรือสัมผัสประสบการณ์ “คาโด・อิเคบานะ”

ถ้าเกิดใครอยากลองสัมผัสกับศาสตร์แห่งคาโดหรืออิเคบานะกันดูสักครั้งก็ขอแนะนำให้ไปชมงานจัดแสดงที่จัดขึ้นตามห้างสรรพสินค้าทั่วญี่ปุ่นเลยจ้า...

นอกจากนี้ หลังจากที่มีจำนวนนักท่องเที่ยวเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ บริษัททัวร์และบริษัทท่องเที่ยวก็เริ่มมีการจัดโปรแกรมสัมผัสวัฒนธรรมอิเคบานะขึ้นมาบ้างแล้ว โดยสามารถลองเสิร์ชว่า「生け花 体験 (สัมผัสประสบการณ์อิเคบานะ)」ตามกูเกิ้ลดูได้เลย

สำหรับใครที่สนใจก็ขอแนะนำให้เข้าไปดูข้อมูลภาษาอังกฤษจากเว็บไซต์หลักของคาโดสาย “อิโคโนโบ” (http://www.ikenobo.jp/english/)

หรือว่าใครอยากลองสัมผัสวัฒนธรรมญี่ปุ่นอื่นๆก็ห้ามพลาดบทความ「สัมผัส 7 วัฒนธรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่น～เกอิชา,ซูโม่,คาบูกิ ฯลฯ～」เลยค่ะ

Photo by Pixta