เรียนรู้ความรู้พื้นฐานของ ซะโด(พิธีชงชาญี่ปุ่น) และสถานที่เปิดประสบการณ์ซะโด

ขนบธรรมเนียม"ซะโด"ของญี่ปุ่นคือ ？

「พิธีชงชา(ซะโด,จะโด)」คือวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของญี่ปุ่นไม่ใช่เพียงแค่นั่งชมอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังสามารถลงมือทำกันได้จริงๆด้วยค่ะ ที่ญี่ปุ่นนี้มีหลากหลายสถานที่เลยที่จะสามารถลองสัมผัสพิธีชงชากันได้แม้ว่าจะเป็นนักท่องเที่ยวก็ตาม ในบทความหลักนี้ จะมาอธิบายเกี่ยวกับพื้นฐานพิธีชงชา(ซะโด)ที่ควรจะรู้ไว้หากได้มาท่องเที่ยวที่ญี่ปุ่นค่ะ

Photo by Pixta
ที่ญี่ปุ่นนั้นจะมีวัฒนธรรมที่ต้องใช้เวลาในการเรียนรู้มากมายหลายเดือน และวัฒนธรรมเหล่านี้ จะมีคำศัพท์เฉพาะอยู่ต่อท้ายคือคำว่า 「道(โด)」เช่น การจัดดอกไม้แบบญี่ปุ่น(คะโด),การเขียนตัวหนังสือจีนด้วยพู่กัน(โชะโด)และ ไอคิโด เป็นต้น ไม่ใช่เพียงแค่การเรียนเทคนิคต่างๆเท่านั้น หากแต่ยังหมายรวมไปถึง 「道(michi)=road」การนำไปสู่การขัดเกลาจิตใจด้วย

วัฒนธรรมการดื่มชานั้นได้รับมาจากประเทศจีน ส่วนที่ญี่ปุ่นนั้น ในช่วงยุคศตวรรษที่ 16 บุคคลที่คิดค้นรูปแบบซะโดจนสำเร็จนั้นคือ 「เซนโนะริคิว(Sennorikyu)」

พูดให้เข้าใจง่ายๆคือ ซะโด คือ พิธีอย่างหนึ่ง ที่มีการจัดเตรียมชาและดื่มชาค่ะ โดยจะใช้ชาเขียวเป็นชาที่ดื่ม และจะแบ่งเป็นสองฝั่ง โดยจะมีฝั่งที่เป็นผู้จัดเตรียมชงน้ำชาและ ฝ่ายแขกที่เป็นผู้รับน้ำชาค่ะ

แลดูมีความสวยงามและเป็นการเลี้ยงรับรองอย่างดี สิ่งนี้คือ เสน่ห์ของซะโดค่ะ เพิ่มเติมอีกสักนิดนึงคือ หากมีผู้คนมากมายมารวมตัวกันทำซะโดและดื่มชา จะเรียกพิธีกรรมนี้ว่า「ชะไค」ค่ะ

　มารยาทซะโด 1：「โอะซากินิ(Osakini)」

Photo by Pixta
หากไม่มีความรู้เกี่ยวกับซะโดเลย โดยปกติแล้วตามงานพิธีชงชา(ชะไค)ก็จะถูกจัดให้อยู่ในฝั่งรับน้ำชาค่ะ มารยาทขั้นตอนนั้นจะแตกต่างกันออกไปแล้วแต่กลุ่มค่ะ แต่โดยส่วนใหญ่แล้วฝั่งที่เป็นฝ่ายรับน้ำชา จะมีคำพูดที่ใช้กันคือ 「โอะซากินิ」

ซะไคนั้น เริ่มแรกจะทานขนมก่อนค่ะ หลังจากนั้นพอขนมใกล้จะหมดแล้ว จะได้รับถ้วยน้ำชาที่มีชาเขียวอยู่ข้างในโดยจะมาตามลำดับที่นั่ง ทั้งขนมและน้ำชา หากพอถึงลำดับของตัวเองแล้วให้ทักทายคนที่ลำดับต่อเราด้วยคำว่า 「โอะซากินิ」แล้วค่อยรับขนมกับน้ำชามาทานค่ะ สิ่งนี้มีความหมายว่า 「ขออนุญาติทานก่อนนะคะ」เพื่อไม่ให้เสียมารยาทกับแขกที่นั่งร่วมโต๊ะค่ะ ถือเป็นมารยาทที่สำคัญมากสำหรับจะโดค่ะ

มารยาทซะโด　2：ห้ามดื่มชาจากด้านหน้าของถ้วยชา

ก่อนจะได้รับการแจกจ่ายน้ำชาควรจะทานขนมให้เกือบจะหมดซะก่อน ขนมนั้นค่อยตัดแบ่งแล้วทานไปเรื่อยๆ สักพักก็จะได้รับน้ำชาค่ะ หลังจากนั้นให้ระวังไว้ว่า อย่าดื่มน้ำชาจากด้านหน้าของถ้วยชา ถ้วยชานั้นจะถูกส่งผ่านมาให้โดยจะหันด้านหน้าของถ้วยชาที่สวยงามมาทางด้านแขกค่ะ ส่วนฝั่งผู้รับนั้นก็จะชื่นชมความงามของภาพลายถ้วยน้ำชา ดังนั้นถือเป็นมารยาทเลยที่ต้องไม่ทำให้ส่วนหน้าของถ้วยน้ำชานั้นเปื้อน ด้วยการขยับมุมดื่มน้ำชาค่ะ

หากจะพูดให้ชัดเจนคือ ให้ใช้มือขวาหยิบถ้วยน้ำชาขึ้นมา แล้ววางไว้บนฝ่ามือซ้าย ต่อจากนั้นให้ใช้มือขวาประคองและหมุนถ้วยชา(หมุนวนตามเข็มนาฬิกา)เล็กน้อย ให้ส่วนหน้าของถ้วยชาเยื้องออกไปนิดหน่อยก็สามารถดื่มน้ำชาได้แล้วหล่ะค่ะ ไม่ควรดื่มรวดเดียวจนหมดนะคะ ควรแบ่งดื่มให้ได้สักสามครั้งค่ะ

สถานที่แนะนำสำหรับนักท่องเที่ยวที่มาเยือนญี่ปุ่น

พอจะทำความเข้าใจเกี่ยวกับมารยาทซะโด 2 ข้อใหญ่ๆกันไปบ้างรึยังค่ะ แหล่งท่องเที่ยวของญี่ปุ่น อย่างที่ อาซากุสะหรือเกียวโตนั้นจะมีร้านค้าที่เปิดให้บริการทดลองประสบการณ์การทำซะโดกันค่ะ นอกเหนือจากนี้ก็ยังมี สวนหย่อมญี่ปุ่นขนาดใหญ่และตามอาคารของหน่วยงานท้องถิ่นก็จะมีบริการให้ลองทำจะโดกันด้วยค่ะ

จากที่ได้อธิบายมารยาทของจะโดไปแล้วนั้น จากนี้จะขอแนะนำสถานที่ซึ่งนักท่องเที่ยวที่มาเยือนญี่ปุ่นจะสามารถทดลองทำจะโดกันได้ค่ะ

URASANDO GARDEN

URASANDO GARDENที่ตั้งอยู่ที่ โอะโมะเตะซันโดของโตเกียว ด้านในนั้นมี 「สวนอุจิ(อุจิเอน)」ที่เป็นสถานที่ซึ่งสามารถเปิดประสบการณ์ลองทำจะโดได้ สนุกได้ทั้งสองฝั่งไม่ว่าจะเป็นฝั่งผู้ชงชาหรือฝั่งแขกผู้รับน้ำชาค่ะ แถมภายในอาคารเดียวกันนั้น ยังมีร้านค้าที่ทำธีมร้านออกมาเป็นแบบวัฒนธรรมสไตล์ญี่ปุ่น สินค้าจำพวกเมดอินเจแปนและของกินญี่ปุ่นด้วยค่ะ

สวนอุระซันโดะ

4-15-2 Jingumae, Shibuya-ku, โตเกียว 150-0001

Wazukacha Cafe(วะซึคะจะ คาเฟ่)

เมืองวะซึคะ ของเกียวโต คือสถานที่ผลิตวัตถุดิบของชาเขียวอันดับ1ของญี่ปุ่น 「Wazukacha Cafe」ที่ตั้งอยู่ในเมืองนี้ จะทำให้เราสนุกเพลิดเพลินได้กับชามากมาย แถมยังมีจำหน่ายของฝากที่เกียวข้องกับชาด้วยค่ะ หากตรงกับแพลนการท่องเที่ยว ก็อยากให้แวะไปที่มัตจะอาร์ทเวิร์คช็อป ที่จะจัดขึ้นประจำทุกเดือน เดือนละหลายครั้งเลยค่ะ

วาซึกะ ที คาเฟ่

35 Shirasu Ohazama, Wazuka-cho, Soraku-gun, Kyoto 619-1222

ในครั้งนี้ได้แนะนำสถานที่ที่สามารถเพลิดเพลินได้กับชาเขียวและ ความรู้พื้นฐานหากได้มีโอกาสทำจะโดที่ญี่ปุ่น

ซะโดนั้น มารยาทขั้นตอนต่างๆมีนับไม่ถ้วนเลย หากจะใช้เวลาเพียงช่วงสั้นๆละก็ไม่มีทางจะจำได้ทั้งหมด และถึงแม้ว่าจะไม่รู้มารยาทขั้นตอนก็ให้มองดูจากคนรอบตัวแล้วทำตามเค้าได้ค่ะ แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การตั้งใจทำและทำจากใจมากกว่าค่ะ