3 มีนาคม เทศกาลฮินะมัตสึริและวันเด็กผู้หญิง

3 มีนาคม วันเด็กผู้หญิงและเทศกาลฮินะมัตสึริ

Photo by Pixta
วันที่ 3 มีนาคมของทุกปีคือวันโมโมะโนะเซ็กกุ ซึ่งมีการจัดเทศกาลฮินะมัตสึริ เป็นเทศกาลสำหรับอธิษฐานให้เด็กผู้หญิงเติบโตอย่างแข็งแรงสุขภาพดี ในบางครั้งจึงถูกเรียกว่าวันเด็กผู้หญิง

ที่มาของวันเซ็กกุและเทศกาลเหล่านี้ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศจีนในยุคนารา เดิมมีหลายวันในหนึ่งปีโดยแต่ละวันจะมีการดึงเอาดอกไม้หรือพืชผลที่ออกดอกออกผลในช่วงนั้นพอดีมาเป็นสัญลักษณ์ ปัจจุบันเหลือวันเซ็กกุเพียง 5 วันเท่านั้น และโมโมะโนะเซ็กกุนี้ก็มีดอกโมโมะ (ดอกพีช) ที่บานในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิเป็นสัญลักษณ์

วันที่ 3 มีนาคมนี้ไม่ได้จัดเป็นวันหยุดนักขัตฤกษ์ และเพราะเป็นเทศกาลสำหรับเด็กผู้หญิง บ้านไหนที่ไม่มีลูกสาวหรือลูกสาวโตกันหมดแล้วก็อาจไม่ทำอะไรเป็นพิเศษ

แต่บางพื้นที่ในญี่ปุ่นก็มีการจัดกิจกรรมพิเศษเพื่อเฉลิมฉลองเทศกาลนี้ในระดับชุมชน ลองมาดูกันว่าแล้วปกติเค้าทำอะไรกันในวันนี้

ประดับตุ๊กตาฮินะ

Photo by Pixta
ตุ๊กตาฮินะ เป็นตุ๊กตาแบบญี่ปุ่นที่ประดับในบ้านให้เป็นเหมือนตัวตายตัวแทนของเด็ก เพื่อปกป้องจากอุบัติเหตุและความเจ็บป่วย พร้อมกับขอให้เด็กเติบโตขึ้นอย่างแข็งแรง

ในอดีตญี่ปุ่นมีความเชื่อเรื่องการใช้ตุ๊กตาเป็นตัวแทนรับสิ่งอัปมงคลอยู่แล้ว แต่การนำมาผูกเข้ากับการอธิษฐานให้เติบโตอย่างแข็งแรงนี้ว่ากันว่าเกิดขึ้นในช่วงยุคเอโดะ

ตุ๊กตาฮินะถูกประดับโดยอ้างอิงถึงพระจักรพรรดิในอดีต ตุ๊กตา 2 ตัวชั้นบนสุดคือพระจักรพรรดิและพระจักรพรรดินี ตุ๊กตา 3 ตัวถัดลงมาคือข้าราชสำนักหญิง 5 ตัวถัดมาคือนักดนตรี และมีตุ๊กตาขุนนาง 2 ตัวทางซ้ายและขวา ตุ๊กตาแต่ละตัวจะได้รับการตบแต่งสีหน้าและเสื้อผ้าอย่างสวยงาม

จากนั้นก็จะเป็นของประดับอื่นเช่น เกวียน ตู้ชา โคมไฟบมโบริ ดอกโมโมะ และดอกส้มทาจิบานะ

แน่นอนว่าไม่ใช่ทุกบ้านที่จะสามารถประดับตุ๊กตาฮินะแบบจัดเต็มได้เหมือนในรูป ทั้งเรื่องพื้นที่ในบ้านและราคาของตุ๊กตาที่ค่อนข้างสูง จึงประดับอย่างเรียบง่ายและลดเหลือเพียงตุ๊กตาคู่ชายหญิงด้านบนสุดเท่านั้น โดยจะเรียกการประดับแบบนี้ว่า ไดริบินะ หรือบางทีก็เลือกใช้ตุ๊กตาที่ขนาดเล็กเท่าฝ่ามือก็มี

Photo by Pixta

อาหารของเทศกาลฮินะมัตสึริ

สิ่งที่นิยมทานในงานฉลองเทศกาลฮินะมัตสึริก็เช่น อามาซาเกะ ชิราชิซูชิ และฮินะอาราเระ

อามาซาเกะ

Photo by Pixta
อามาซาเกะหรือเหล้าหวาน เป็นเครื่องดื่มสีขาวขุ่นที่ได้จากการหมักข้าว ชนิดของอามาซาเกะจะแบ่งด้วยตัวหมัก บางชนิดจะไม่มีแอลกอฮอล์เลย บางชนิดจะมี แต่ก็น้อยมาก ไม่ถึง 1 เปอร์เซ็นต์ด้วยซ้ำ เด็กเลยดื่มได้

เดิมทีมีความเชื่อว่าการดื่มเหล้าขาวในเทศกาลฮินะมัตสึริจะช่วยขับสิ่งไม่ดีออกจากร่างกาย แต่เพื่อให้เด็กๆ ดื่มได้ด้วยเลยเปลี่ยนมาเป็นอามาซาเกะ

ฮินะอาราเระ

Photo by Pixta
อาราเระ คือขนมทอดที่ทำจากข้าว มีรูปร่างหน้าตาและรสชาติหลากหลาย สำหรับฮินะอาราเระจะทำเป็นก้อนกลมๆ สีขาว ชมพู และเขียว ซึ่งเป็นสีที่นิยมใช้ในเทศกาลฮินะมัตสึริ

สีขาวหมายถึงฤดูหนาว สีชมพูหรือแดงหมายถึงชีวิต สีเขียวหมายถึงการผลิบานในฤดูใบไม้ผลิ สื่อถึงการเฝ้ารออย่างมีหวังจากฤดูหนาวเพื่อก้าวสู่ฤดูใบไม้ผลิ เชื่อว่าการทานขนมฮินะอาราเระจะช่วยให้สุขภาพแข็งแรงตลอดปี

ชิราชิซูชิ

Photo by Pixta
ชิราชิซูชิ ไม่ใช่ซูชิที่ถูกปั้นเป็นคำเหมือนที่เรารู้จัก แต่จะจัดข้าวใส่จาน โรยหน้าด้วยเครื่องต่างๆ เช่น รากบัว กุ้ง ไข่หั่นฝอย นิยมทานกันในช่วงเทศกาลหรืองานมงคล

เครื่องที่ใส่ก็มีความหมายดีแฝงอยู่ด้วย อย่างรากบัวที่มีรูเพื่อให้มองเห็นอนาคตอย่างทะลุปุโปร่ง มีชีวิตที่ยืนยาวจนหลังโค้งงอเหมือนกุ้ง

สัมผัสวัฒนธรรมญี่ปุ่นในช่วงเทศกาลฮินะมัตสึริ

Photo by Pixta
เมื่อมาถึงช่วงเวลาของเทศกาลฮินะมัตสึริ ก็จะเห็นอามาซาเกะและฮินะอาราเระวางขายตามร้านค้าและซูเปอร์มาร์เก็ต ในวันที่ 3 มีนาคมยังสามารถหาซื้อชิราชิซูชิที่แต่งหน้าสำหรับเทศกาลฮินะมัตสึริได้ตามร้านกับข้าวหรือร้านซูชิ

Photo by Pixta
ในบางภูมิภาคมีประเพณีนากาชิฮินะ (เอาความโชคร้ายใส่ไปในตุ๊กตาที่ทำขึ้นง่ายๆ ด้วยกระดาษและปล่อยให้ไหลไปตามแม่น้ำ) บางชุมชนก็จัดงานเทศกาลการประดับตุ๊กตาฮินะร่วมร้อยตัวเป็นชั้นสูงนับสิบชั้นอย่างอลังการ ลองแวะไปชมเทศกาลฮินะมัตสึริในญี่ปุ่นกันนะ